• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

الإنتقاء فی اخبار المدینه (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


الانتقاء فی اخبار المدینه، کتابی کهن در تاریخ محلی مدینه نوشته ابوطاهر مخلص (۳۰۵- ۳۹۳ق.) می‌باشد.


محمد بن عبدالرحمن بن عباس بغدادی ذهبی به سال ۳۰۵ق. در بغداد زاده شد.
[۱] سیر اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۲، ص۴۳۳.    
او را مخلص لقب داده‌اند؛ یعنی کسی که طلا را از ناخالصی می‌زداید.
[۲] الانساب، عبدالکریم السمعانی، ج۱۲، ص۱۴۱.    
[۳] اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۲، ص۴۳۳.    
[۴] توضیح المشتبه، قیسی، ج۸، ص۹۰.    
پدرش عبدالرحمن (م. ۳۵۷ق.) از محدثان بغداد بود.
[۵] تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۱۰، ص۲۹۴-۲۹۵.    
[۶] سیر اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۶، ص۱۱۴.
مخلص به فرمان او در هفت سالگی (۳۱۲ق.) در مجلس حدیث ابن بنت منیع عبدلله بن محمد بغوی (۲۱۳-۳۱۷ق.)
[۷] تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۳، ص۱۲۴.    
[۸] تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۱۰، ص۱۱۰-۱۱۳.    
[۹] المنتظم، ابن جوزی، ج۱۵، ص۴۱.    
[۱۰] سیر اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۲، ص۴۳۳.    
و سپس در مجلس درس ابوبکر بن ابی داود (۲۳۰-۳۱۶ق.) ،
[۱۱] تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۹، ص۴۷۱-۴۷۲.    
یحیی بن صاعد (۲۲۸-۳۱۸ق.) ،
[۱۲] تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۳، ص۱۲۴.    
احمد بن سلیمان طوسی (۲۴۰-۳۲۲ق.) ،
[۱۳] تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۴، ص۳۹۹.    
رضوان صیدلانی (م. ۳۲۴ق.)
[۱۴] تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۸، ص۴۳۱.    
و دیگران حضور یافت. خود نیز در بغداد مجلس روایت حدیث بر گزار کرد و طالبان پرشمار از جمله هبة الله بن حسن طبری (م. ۴۱۸ق.)،
[۱۵] التقیید لمعرفة رواة السنن، محمد بن عبدالغنی البغدادی، ص۴۷۳.
ابومحمد حسن خلال (۳۵۲-۴۳۹ق.) و ابوسعد اسماعیل سمان (م. ۴۴۵ق.) در مجلس درس او شرکت جستند و از او روایت کردند.
[۱۶] سیر اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۲، ص۴۳۳.    
خطیب بغدادی، مخلص را ثقه و ذهبی وی را محدث راستگوی بغداد در آن دوران خوانده است.
[۱۷] تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۳، ص۱۲۴.    
[۱۸] اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۲، ص۴۳۳.    
[۱۹] الوافی بالوفیات، صفدی، ج۳، ص۱۹۰-۱۹۱.    


ابن نجار بدون اشاره به نام کتاب، رویداد جذع (فریاد ستون مسجد نبوی در پی ساخته شدن منبر) را از او گزارش می‌کند.
[۲۰] الدرة الثمینه، محمد بن محمود النجار، ص۱۵۶.
سمهودی حدیثی را درباره مسجد نبوی از او روایت نموده و کتاب را با نام الانتقاء آورده است و چنین برمی آید که وی کتاب را دیده است.
[۲۱] وفاء الوفاء، سمهودی، ج۲، ص۳۰.    
شماری از منابع کتابشناسی این اثر را با عنوان الابتغاء یا الانتفاء آورده‌اند که مفقود است.
[۲۲] کشف الظنون، حاجی خلیفه، ج۱، ص۱۷۵.
[۲۳] هدیة العارفین، اسماعیل پاشا، ج۲، ص۵۷.
[۲۴] معجم ما الف عن المدینه، عبدالرزاق فراج الصاعدی، ص۱۹.


منابع حدیثی بسیار از او گزارش کرده‌اند؛ اما از کتاب نام نبرده‌اند.
[۲۵] المتفق و المفترق، خطیب البغدادی، ج۳، ص۱۴۵.
[۲۶] المتفق و المفترق، خطیب البغدادی، ج۳، ص۱۷۶.
[۲۷] المتفق و المفترق، خطیب البغدادی، ج۳، ص۲۱۵.
[۲۸] اسد الغابه، ابن اثیر، ج۲، ص۳۰۷.    
[۲۹] اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۶.    
[۳۰] تهذیب الکمال، مزی، ج۵، ص۲۴۲.    
[۳۱] تهذیب الکمال، مزی، ج۱۳، ص۴۱۶.    
بسیاری از اخباری که از او گزارش کرده‌اند، مربوط به شرح حال نگاری اعلام مدینه است که گویا با مراجعه به کتاب او است. تاثیر زبیر بن بکار در شیوه تاریخ نگاری مخلص نمایان است. او به واسطه احمد بن سلیمان طوسی، گزارش‌هایی فراوان را از زبیر بن بکار دربارۀ مدینه آورده است.
[۳۲] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۱، ص۳۳.    
[۳۳] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳، ص۷۸.    
[۳۴] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳، ص۹۸.    
[۳۵] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳، ص۱۱۷.    
[۳۶] المنتظم، ابن جوزی، ج۳، ص۱۶۷.    
[۳۷] المنتظم، ابن جوزی، ج۵، ص۱۸۷.    
[۳۸] البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۲، ص۶۱.    
[۳۹] المنتظم، ابن جوزی، ج۵، ص۲۹۷.    


سبعة مجالس من امالیتنها کتاب به جا مانده از مخلص است. محتوای کتاب انتقاء را می‌توان از گزارش‌های دیگر منابع از آن حدس زد. این منابع آگاهی‌های گسترده‌ای از رخدادهای مدینه مانند نبردهای بدر ،
[۴۰] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۲۱، ص۶۵.    
[۴۱] المنتظم، ابن جوزی، ج۱، ص۳۲۳.
[۴۲] تهذیب الکمال، مزی، ج۱۳، ص۴۱۶.    
احد
[۴۳] المنتظم، ابن جوزی، ج۱، ص۳۲۵.
[۴۴] اسد الغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۷۹۳.
[۴۵] سیر اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱، ص۲۷.
و نیز سیره پیامبر (ص) و صحابه
[۴۶] اسد الغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۷۹۳.
را از مخلص روایت کرده‌اند. افزون بر این، اخبار بسیار درباره اعلام، قضات
[۴۷] تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۱۰، ص۶۱.    
و والیان مدینه و مکه در دوره‌های گوناگون،
[۴۸] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۱۳، ص۶۵.    
[۴۹] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۱۷، ص۱۶۵.    
[۵۰] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۱۷، ص۱۷۳.    
[۵۱] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۲۷، ص۲۹۷.    
[۵۲] تهذیب الکمال، مزی، ج۶، ص۱۵۴.    
[۵۳] تهذیب الکمال، مزی، ج۱۴، ص۳۷۱.    
[۵۴] تهذیب الکمال، مزی، ج۲۵، ص۵۲۰.    
[۵۵] بغیة الطلب، عمر ابن عدیم، ج۲، ص۳۹۶.
والیان حج
[۵۶] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳۷، ص۲۳۹.    
و شورش‌های رخ داده در مدینه
[۵۷] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۱۹، ص۱۵۴.    
[۵۸] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳۱، ص۱۳.    
[۵۹] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۴۰، ص۴۶.    
[۶۰] بغیة الطلب، عمر ابن عدیم، ج۴، ص۱۱۰.
نیز از او گزارش شده است. کتاب انتقاء به دلیل اهمیتی که داشته، در مسجدالنبی تدریس می‌شده است.
[۶۱] برنامج الوادی آشی، محمد جابر الوادی آشی، ج۱، ص۲۴۶.


اسد الغابه: ابن اثیر (م. ۶۳۰ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی؛ الانساب: عبدالکریم السمعانی (م. ۵۶۲ق.) ، به کوشش عبدالله عمر، بیروت، دار الجنان، ۱۴۰۸ق؛ البدایة و النهایه: ابن کثیر (م. ۷۷۴ق.) ، بیروت، مکتبة المعارف؛ برنامج الوادی آشی: محمد جابر الوادی آشی (م. ۷۴۹ق.) ، به کوشش محمد محفوظ، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۰۰ق؛ بغیة الطلب فی تاریخ حلب: عمر ابن العدیم (م. ۶۶۰ق.) ، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر؛ تاریخ بغداد: الخطیب البغدادی (م. ۴۶۳ق.) ، به کوشش عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق؛ تاریخ مدینة دمشق: ابن عساکر (م. ۵۷۱ق.) ، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق؛ التقیید لمعرفة رواة السنن و المسانید: محمد بن عبدالغنی البغدادی (م. ۶۲۹ق.) ، به کوشش کمال یوسف، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۸ق؛ توضیح المشتبه: ابن ناصر الدین محمد بن عبدالله القیسی (م. ۸۴۲ق.) ، به کوشش محمد نعیم، بیروت، الرساله، ۱۹۹۳ق؛ تهذیب الکمال: المزی (م. ۷۴۲ق.) ، به کوشش بشار عواد، بیروت، الرساله، ۱۴۱۵ق؛ الدرة الثمینة فی اخبار المدینه: محمد بن محمود النجار (م. ۶۴۳ق.) ، به کوشش محمد زینهم، مکتبة الثقافة الدینیه، ۱۴۱۷ق؛ سیر اعلام النبلاء: الذهبی (م. ۷۴۸ق.) ، به کوشش گروهی از محققان، بیروت، الرساله، ۱۴۱۳ق؛ کشف الظنون: حاجی خلیفه (م. ۱۰۶۷ق.) ، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۳ق؛ المتفق و المفترق: الخطیب البغدادی (م. ۴۶۳ق.) ، به کوشش الحامدی، دمشق، دار القادری، ۱۴۱۷ق؛ معجم ما الف عن المدینه: عبدالرزاق فراج الصاعدی، جده، المکتبة القصریة الذهبیه، ۱۴۱۷ق؛ المنتظم: ابن الجوزی (م. ۵۹۷ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۲ق؛ الوافی بالوفیات: الصفدی (م. ۷۶۴ق.) ، به کوشش الارنؤوط و ترکی مصطفی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق؛ وفاء الوفاء: السمهودی (م. ۹۱۱ق.) ، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م؛ هدیة العارفین: اسماعیل پاشا (م. ۱۳۳۹ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

۱. ↑ سیر اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۲، ص۴۳۳.    
۲. ↑ الانساب، عبدالکریم السمعانی، ج۱۲، ص۱۴۱.    
۳. ↑ اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۲، ص۴۳۳.    
۴. ↑ توضیح المشتبه، قیسی، ج۸، ص۹۰.    
۵. ↑ تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۱۰، ص۲۹۴-۲۹۵.    
۶. ↑ سیر اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۶، ص۱۱۴.
۷. ↑ تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۳، ص۱۲۴.    
۸. ↑ تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۱۰، ص۱۱۰-۱۱۳.    
۹. ↑ المنتظم، ابن جوزی، ج۱۵، ص۴۱.    
۱۰. ↑ سیر اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۲، ص۴۳۳.    
۱۱. ↑ تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۹، ص۴۷۱-۴۷۲.    
۱۲. ↑ تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۳، ص۱۲۴.    
۱۳. ↑ تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۴، ص۳۹۹.    
۱۴. ↑ تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۸، ص۴۳۱.    
۱۵. ↑ التقیید لمعرفة رواة السنن، محمد بن عبدالغنی البغدادی، ص۴۷۳.
۱۶. ↑ سیر اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۲، ص۴۳۳.    
۱۷. ↑ تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۳، ص۱۲۴.    
۱۸. ↑ اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱۲، ص۴۳۳.    
۱۹. ↑ الوافی بالوفیات، صفدی، ج۳، ص۱۹۰-۱۹۱.    
۲۰. ↑ الدرة الثمینه، محمد بن محمود النجار، ص۱۵۶.
۲۱. ↑ وفاء الوفاء، سمهودی، ج۲، ص۳۰.    
۲۲. ↑ کشف الظنون، حاجی خلیفه، ج۱، ص۱۷۵.
۲۳. ↑ هدیة العارفین، اسماعیل پاشا، ج۲، ص۵۷.
۲۴. ↑ معجم ما الف عن المدینه، عبدالرزاق فراج الصاعدی، ص۱۹.
۲۵. ↑ المتفق و المفترق، خطیب البغدادی، ج۳، ص۱۴۵.
۲۶. ↑ المتفق و المفترق، خطیب البغدادی، ج۳، ص۱۷۶.
۲۷. ↑ المتفق و المفترق، خطیب البغدادی، ج۳، ص۲۱۵.
۲۸. ↑ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۲، ص۳۰۷.    
۲۹. ↑ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۶.    
۳۰. ↑ تهذیب الکمال، مزی، ج۵، ص۲۴۲.    
۳۱. ↑ تهذیب الکمال، مزی، ج۱۳، ص۴۱۶.    
۳۲. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۱، ص۳۳.    
۳۳. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳، ص۷۸.    
۳۴. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳، ص۹۸.    
۳۵. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳، ص۱۱۷.    
۳۶. ↑ المنتظم، ابن جوزی، ج۳، ص۱۶۷.    
۳۷. ↑ المنتظم، ابن جوزی، ج۵، ص۱۸۷.    
۳۸. ↑ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۲، ص۶۱.    
۳۹. ↑ المنتظم، ابن جوزی، ج۵، ص۲۹۷.    
۴۰. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۲۱، ص۶۵.    
۴۱. ↑ المنتظم، ابن جوزی، ج۱، ص۳۲۳.
۴۲. ↑ تهذیب الکمال، مزی، ج۱۳، ص۴۱۶.    
۴۳. ↑ المنتظم، ابن جوزی، ج۱، ص۳۲۵.
۴۴. ↑ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۷۹۳.
۴۵. ↑ سیر اعلام النبلاء، ذهبی، ج۱، ص۲۷.
۴۶. ↑ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۷۹۳.
۴۷. ↑ تاریخ بغداد، خطیب البغدادی، ج۱۰، ص۶۱.    
۴۸. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۱۳، ص۶۵.    
۴۹. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۱۷، ص۱۶۵.    
۵۰. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۱۷، ص۱۷۳.    
۵۱. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۲۷، ص۲۹۷.    
۵۲. ↑ تهذیب الکمال، مزی، ج۶، ص۱۵۴.    
۵۳. ↑ تهذیب الکمال، مزی، ج۱۴، ص۳۷۱.    
۵۴. ↑ تهذیب الکمال، مزی، ج۲۵، ص۵۲۰.    
۵۵. ↑ بغیة الطلب، عمر ابن عدیم، ج۲، ص۳۹۶.
۵۶. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳۷، ص۲۳۹.    
۵۷. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۱۹، ص۱۵۴.    
۵۸. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳۱، ص۱۳.    
۵۹. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۴۰، ص۴۶.    
۶۰. ↑ بغیة الطلب، عمر ابن عدیم، ج۴، ص۱۱۰.
۶۱. ↑ برنامج الوادی آشی، محمد جابر الوادی آشی، ج۱، ص۲۴۶.


حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«الانتقاء فی اخبار المدینه».    




جعبه ابزار