اقرار به ربوبیت (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

اقرار و شهادت به انحصار ربوبیت در خدای سبحان و یگانگی او در آن است و کسانی که شهادت به حقانیت این مطلب می‌دهند منحرف نمی‌شوند و رفتاری بر خلاف آن و بر خلاف لوازم آن نمی‌کنند.

---

اقرار به ربوبیت خداوند و پایداری بر این عقیده، از موجبات ورود به بهشت :
«ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقـموا تتنزل علیهم الملـئکة الاتخافوا و لاتحزنوا و ابشروا بالجنة التی کنتم توعدون.» «در حقیقت کسانی که گفتند پروردگار ما خداست سپس ایستادگی کردند فرشتگان بر آنان فرود می‌آیند (و می‌گویند) هان بیم مدارید و غمین مباشید و به بهشتی که وعده یافته بودید شاد باشید.»
تعبیر جامع و جالبی که در حقیقت همه نیکی‌ها و صفات برجسته را در بر دارد، نخست دل به خدا بستن و ایمان محکم به او پیدا کردن، سپس تمام زندگی را به رنگ ایمان در آوردن و در محور آن قرار دادن.
بسیارند کسانی که دم از عشق الله می‌زنند، ولی در عمل استقامت ندارند، افرادی سست و ناتوانند که وقتی در برابر طوفان شهوات قرار می‌گیرند با ایمان وداع کرده و در عمل مشرک می‌شوند و هنگامی که منافعشان به خطر می‌افتد همان ایمان ضعیف و مختصر را نیز از دست می‌دهند.
(حضرت) علی ع در یکی از خطبه‌های نهج البلاغه این آیه را با عبارت گویا و پر معنایی تفسیر می‌کند و بعد از تلاوت آن می‌فرماید:
و قد قلتم" ربنا الله" فاستقیموا علی کتابه و علی منهاج امره و علی الطریقة الصالحة من عبادته، ثم لا تمرقوا منها، و لا تبتدعوا فیها، و لا تخالفوا عنها: " شما گفتید پروردگار ما" الله" است اکنون بر سر این سخن پایمردی کنید، بر انجام دستورهای کتاب او و در راهی که فرمان داده و در طریق پرستش شایسته او استقامت به خرج دهید، از دایره فرمانش خارج نشوید، در آئین او بدعت مگذارید و هرگز با آن مخالفت نکنید".
در حدیث دیگری از پیغمبر گرامی اسلام صمی‌خوانیم که این آیه را تلاوت فرمود سپس افزود:
قد قالها الناس، ثم کفر اکثرهم، فمن قالها حتی یموت فهو ممن استقام علیها: " گروهی این سخن را گفتند سپس اکثر آنها کافر شدند، اما کسی که این سخن را بگوید و هم چنان به آن تداوم دهد تا مرگش فرا رسد او از کسانی است که بر آن استقامت کرده است.
" تتنزل علیهم الملائکة الا تخافوا و لا تحزنوا و ابشروا بالجنة التی کنتم توعدون" این آیه شریفه از آینده‌ای که در انتظار مؤمنین است و ملائکه با آن به استقبال ایشان می‌آیند، خبر می‌دهد و آن تقویت دلها و دلگرمی آنان و بشارت به کرامت است.

---

«ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقـموا فلا خوف علیهم و لا هم یحزنون اولـئک اصحـب الجنة خــلدین فیها جزاء بما کانوا یعملون.» «محققا کسانی که گفتند پروردگار ما خداست سپس ایستادگی کردند بیمی بر آنان نیست و غمگین نخواهند شد ایشان اهل بهشتند که به پاداش آنچه انجام می‌دادند جاودانه در آن می‌مانند.»
" ربنا الله" اقرار و شهادت به انحصار ربوبیت در خدای سبحان و یگانگی او در آن است. و مراد از استقامتشان در مقابل شهادت خود، این است که از آنچه که شهادت به حقانیتش می‌دهند منحرف نمی‌شوند و رفتاری بر خلاف آن و بر خلاف لوازم آن نمی‌کنند.
" فلا خوف علیهم و لا هم یحزنون" یعنی در پیش روی خود هیچ خطر محتملی ندارند و هیچ عقابی حتی احتمالی در انتظارشان نیست و به همین جهت خوف ندارند. و نیز هیچ مکروه قطعی و محققی ندارند و به همین جهت اندوهی نخواهند داشت، چون همیشه خوف جایی پیدا می‌شود که پای احتمال خطری در بین باشد و اندوه وقتی به دل می‌آید که خطری واقع شده باشد.
" اولئک اصحاب الجنة خالدین فیها جزاء بما کانوا یعملون" مراد از اصحاب جنت بودن، آن است که کسی ملازم بهشت باشد. و جمله" خالدین فیها" نیز همین را تاکید می‌کند و معنای آیه این است: اینهایند کسانی که گفتند رب ما الله است و استقامت ورزیدند و اینان ملازم با بهشتند در حالی که در آن جاودانند و در حالی که این بهشت خالد، جزای اطاعت‌ها و کارهایی است که در دنیا برای تقرب به خدا انجام می‌دادند.
در واقع تمام مراتب ایمان و همه اعمال صالح در این دو جمله جمع است چرا که "توحید " اساس همه اعتقادات صحیح است و تمام اصول عقائد به ریشه توحید بازمی گردد و" استقامت" و صبر و شکیبایی نیز ریشه همه اعمال صالح است، "محسنین " کسانی هستند که از نظر اعتقادی در خط توحید و از نظر عمل در خط استقامت و صبرند.
بدیهی است اینگونه افراد نه ترسی از حوادث آینده دارند و نه غمی از گذشته.
نظیر همین مطلب در آیه ۳۰سوره فصلت (با توضیح بیشتری) آمده است.
آنجا که می‌گوید: ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا تتنزل علیهم الملائکة الا تخافوا و لا تحزنوا و ابشروا بالجنة التی کنتم توعدون.
این آیه دو چیز اضافه دارد یکی اینکه بشارت عدم خوف و حزن از سوی فرشتگان به آنها داده می‌شود، در حالی که در آیه مورد بحث این مطلب مسکوت گذارده شده، دیگر اینکه علاوه بر نفی ترس و غم، بشارت به بهشت موعود نیز در آیه سوره فصلت آمده در حالی که در محل کلام در آیه بعد به آن اشاره می‌شود.
به هر حال این دو آیه یک مطلب را تعقیب می‌کند یکی فشرده تر و دیگری مشروحتر. آیه مورد بحث مهمترین بشارت را به موحدان نیکوکار می‌دهد و می‌فرماید: " آنها اهل بهشتند و جاودانه در آن می‌مانند" (اولئک اصحاب الجنة خالدین فیها).
" این به پاداش اعمالی است که انجام می‌دادند" (جزاء بما کانوا یعملون).
ظاهر آیه چنان که بعضی استفاده کرده‌اند مفهوم حصر را می‌رساند، یعنی بهشتیان تنها کسانی هستند که در خط توحید و استقامت گام برمی دارند، طبیعی است افراد دیگر که آلوده به گناهانی شده‌اند گر چه سرانجام به خاطر ایمانشان بهشتی می‌شوند ولی در آغاز" اصحاب جنت" نیستند.
تعبیر به" اصحاب" (یاران) اشاره به همنشینی دائم آنها با نعمتهای بهشتی است.
و تعبیر جزاء بما کانوا یعملون از یک سو دلیل بر این است که " بهشت را به بها می‌دهند و به بهانه نمی‌دهند" و از سوی دیگر اشاره به اصل آزادی اراده و اختیارانسان است.

---