إِقتِراف (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اقتراف: (مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً)«اقتراف» در جمله:
وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیْها حُسْناً: «هر کس حسنه‌ای را کسب کند، ما بر حسن آن می‌افزاییم» در اصل از
«قرف» (بر وزن حرف) به معنای کندن پوست اضافی از درخت یا پوست‌های اضافی از زخم است که گاه مایه پیراستن و بهبودی می‌گردد. این کلمه بعداً در اکتساب به کار رفته،
اعم از این که اکتساب خوبی باشد یا بدی.
ولی به گفته
«راغب»، این واژه در بدی‌ها بیش از خوبی‌ها به کار می‌رود
(هر چند در آیه مورد بحث در خوبی‌ها به کار رفته). لذا ضرب المثلی در عرب معروف است که می‌گویند:
اَلْاِعْتِرافُ یُزِیْلُ الاقْتِرافُ: «اعتراف به
گناه، گناه را از بین می‌برد».
جالب این‌که، در بعضی از تفاسیر از
«ابن عباس» و یکی دیگر از مفسران نخستین به نام
«سدّی» نقل شده، که منظور از
«اقتراف حسنة» در آیه شریفه، مودّت
آل محمّد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است.
(ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَ مَن يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ) (اين همان چيزى است كه
خداوند بندگانش را كه
ایمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند به آن نويد مى‌دهد. بگو: «من هيچگونه اجر و پاداشى از شما بر اين دعوت درخواست نمى‌كنم جز دوست داشتن نزديكانم [
اهل بيتم]؛ و هر كس كار نيكى انجام دهد، بر نيكى‌اش مى‌افزاييم؛ چرا كه خداوند آمرزنده و قدردان است».)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه اقتراف به معناى اكتساب است و كلمه
حسنه به معناى آن عملى است كه مورد رضاى خداى سبحان باشد، و در ازايش ثواب دهد. بعضی از مفسرین
گفته‌اند: مراد از حسنه همان مودت به قربای
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است، و مؤید این احتمال روایاتی است که از ائمه
اهل بیت (علیهم‌السّلام) وارد شده، که آیه
(قُلْ لا اَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ اَجْراً) تا چهار آیه- درباره مودت به قربای رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نازل شده، و لازمه این تفسیر آن است که این آیات در
مدینه نازل شده و دارای یک سیاق باشد. و قهرا مراد از حسنه از حیث انطباقش بر مورد، همان مودت خواهد بود، آن وقت آیه شریفه
(اَمْ یَقُولُونَ افْتَری...) اشاره خواهد بود به سخنی که بعضی از
منافقین که قبول آیه قبلی بر ایشان گران می‌آمده گفته‌اند، و این سمپاشی را در بین مؤمنین کرده‌اند، چون در بین آنان افراد ساده‌لوحی بوده‌اند که به سخنان منافقین ترتیب اثر می‌داده‌اند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اقتراف»، ص۶۰.
