اقتار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تنگ گرفتن بر خویش یا دیگری در زندگی را اِقتار می‌گویند که از آن در باب
خمس و
دین بحث شده است.
اگر شخصی در
مخارج سال بر خود یا عائله‌اش تنگ بگیرد و کمتر از اندازه نیاز (مطابق شأن خود) هزینه کند، در اینکه به مقدار
صرفه
جویی شده از
مخارج سالانه، خمس تعلّق می‌گیرد یا نه
اختلاف است.
مقصود از مؤونه، چیزی است که برای خود و عایله واجب النفقه و غیر ایشان
خرج می‌کند. و از مؤونه محسوب می‌شود آنچه در زیارت‌ها و صدقه‌ها و جایزه‌ها و هدیه‌ها و میهمانی‌ها و گشایش امورش
خرج می‌کند و حقوقی که با نذر و کفّاره و مانند آن بر او لازم می‌شود و آنچه را بدان نیاز دارد از قبیل چهارپا و کنیز و بنده و خانه و فرش و اثاث و کتاب، بلکه آنچه را که به آن نیاز دارد برای ازدواج فرزندان و ختنه آن‌ها و برای مرگ عایله‌اش و غیر این‌ها از چیزهایی که جزء احتیاجات عرفی او حساب می‌شود. البته در آنچه که ذکر شد لازم است که اکتفا نماید به آنچه که مناسب حال او است، نه آنچه که سفاهت و اسراف به حساب می‌آید، پس اگر بیشتر از مقدار مناسب حالش
مصرف کند، (مقدار زاید) جزء مؤونه حساب نمی‌شود، بلکه احتیاط (واجب) آن است که در
مصارف حد وسط آنچه را مناسب مثل خودش هست رعایت کند نه
صرف مخارجی که لایق حال او نباشد و از مثل او متعارف نباشد، بلکه لزوم رعایت آن خالی از قوت نیست، ولی توسعه
مخارج که از مثل او متعارف است، از مؤونه می‌باشد. و مقصود از مؤونه آن چیزی است که بالفعل به
مصرف برسد نه مقدار آن؛ پس اگر به خودش سخت بگیرد یا متبرّعی مخارجش را تبرّعاً بدهد به مقدار آن از مؤونه حساب نمی‌شود، بلکه اگر در اثنای سال
خرج کردن مال در چیزی مانند حج یا ادای دین یا کفّاره و مانند آن‌ها بر او واجب شود و از روی معصیت یا فراموشی و مانند آن، در آن
مصرف نکند، بنابر اقوی مقدار آن از مؤونه حساب نمی‌شود.
بنابر تصریح برخی،
مستحب است
بدهکار برای ادای دین، بر خود و خانواده‌اش ـ در صورت
رضایت آنان ـ در زندگی و
معیشت سخت بگیرد.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۶۳۷. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
