افضلیت برهان جزئی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
افضلیت برهان جزئی یکی از
اصطلاحات بهکار رفته در
علم منطق بوده و به معنای
رجحان برهان جزئی بر
برهان کلی است.
یکی از بحثهایی که
ارسطو در تعلیم اول به آن پرداخته و
ابنسینا در
شفاء متعرض آن شده، این است که برهان
کلی بر جزئی، برهان موجَب بر سالب، و
برهان مستقیم بر
خلف رجحان و افضلیت دارد.
در بیان برتری برهان
کلی بر برهان جزئی، وجوهی ذکر شده است. در طرف مقابل نیز معتقدان به برتری و افضلیت برهان جزئی بر
کلی، دلیلهایی آوردهاند؛ همچون:
۱. هرگاه بیان شود که زید ناطق است، مطلبی برای
ذات زید اثبات میشود و روشنتر از اثبات صفت نطق برای هر
انسان یا کل انسانهاست؛ پس بیان جزئی بیان برای ذات شیء است و بیان
کلی، بیان ذات شیء نیست و آنچه ذاتی است افضل است؛ بنابراین بیان جزئی افضل است.
۲.
موجودات حقیقی و واقعی، همین جزئیاتاند (جزئی در خارج به
وجود حقیقی
موجود است) و
کلی یا غیر
موجود و موهوم است یا امر
موجودی است که به جزئیات قائم است (
کلی طبیعی به تبع
وجود افرادش در خارج
موجود است). حال که
کلی غیر
موجود است؛ پس اقامه برهان بر آن، اقامه
برهان بر امر غیر
موجود است و اقامه برهان بر امر
موجود، افضل از اقامه برهان بر امر غیر
موجود است.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
(۱) ابنسینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
(۲)
قوام صفری، مهدی، ترجمه برهان شفا.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «افضلیت برهان جزئی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۹.