اعتکاف (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اعتکاف از عناوین و موضوعات مطرح شده در
آیات قرآن است.
اعتكاف و عكوف در لغت، به معناى مواظبت وايستادگى بر چيزى و يا مكانى است
و «عاكف» و «معتكف» به معناى اقامت‌كننده است كه در برخى آيات مانند
همين معنا منظور است.
در اين عنوان معناى شرعى آن كه ماندن در
مسجد به قصد قربت
همراه با مراعات برخى احكام و شرايط است، مقصود مى‌باشد و آیاتی معرفی می‌شوند که در آن‌ها از واژه «عكف» و مشتقّات آن استفاده شده است.
اعتکاف در معنای
سلوکی خالی‌کردن قلب از تعلقات دنیوی برای رسیدن به
توحید حقیقی است. حقیقت اعتکاف در نگاه
سلوکی قیام و دوام توجه و حضور در محضر حق‌تعالی بدون چشم داشتی به ثواب اخروی است؛ ازاین‌رو کسی که خانه خدا را از خیالات و خواطر پاک نکرده باشد نمی‌تواند در مسجد بدن اعتکاف کند پس همان‌طوری که کمال صوری و ظاهری اعتکاف ماندن در مسجد و پرهیز از مبطلات است همچنین اعتکاف معنوی و
سلوکی همراه با حق‌تعالی در مقام مشاهده و پرهیز از ماسوی الله است؛ ازاین‌رو به اعتقاد
امام خمینی سالک باید دار طبیعت و دار تکلیف را مسجد عبادت خود بداند و معتکف در آن باشد و فقط به رفع حاجت و نیاز از مسجد خارج شود.
پس ماهیت اعتکاف قیام به سرّ حقیقت می‌باشد؛ یعنی
سالک باطن و سرخود را
انسلاخ وجودی دهد و دوام حضور و همراهی با حق‌تعالی را داشته باشد. به باور ایشان
سالک قوای ملکی و ملکوتی خود را معتکف در مسجد بدن کرده، با بدن به نگاه مسجد
معامله کند و با قوای بدن به نظر عکوف و
عمل سلوکی بفنا الله رفتار کند.
بنابر نظر امام خمینی طهارت و پاکیزه کردن مسجد بدن به عهده خود
سالک است، هنگامی که
سالک ارتقاء وجودی یافت و مسجد ملکوتی را با تصرفات رحمانی بنا کرد و از
تصرفات شیطانی پاک ساخت باید تلاش کند خود را از عکوف در مسجد رهایی دهد و در مسجد نماند و مسجدی نشود که خود نوعی تعلق است و با عکوف و
عمل سلوکی و فنا به صاحب مسجد برسد وقتی از انانیت و انیت خارج و حقانی شد به مسجد ربوبیت راه پیدا کند.
آثار اعتکاف (قرآن)،
آمیزش در اعتکاف (قرآن)،
احکام اعتکاف (قرآن)،
اعتکاف در دین ابراهیم (قرآن)،
اهمیت اعتکاف (قرآن)،
سابقه اعتکاف (قرآن)،
مکان اعتکاف (قرآن).
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۴، ص۵۶، برگرفته از مقاله «اعتکاف». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.
