استعمال لفظ در نوع
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استعمال لفظ در نوع،
اطلاق لفظ و
اراده نوع آن است.
یکی از اقسام استعمال لفظ در لفظ، استعمال لفظ در نوع می‌باشد که به معنای اطلاق لفظ و اراده نوع آن است، مانند: کلمه «زید» در جمله «زید لفظ»؛ به این معنا که لفظ زید در کلام هر کسی و با هر کیفیتی که باشد (
مبتدا،
فاعل،
مفعول و.. . ) عنوان لفظ برآن صادق است و حتی خود این «زید» که از دهان متکلم خارج می‌شود لفظ است. در این صورت، گفته می‌شود لفظی اطلاق شده و نوع آن اراده شده است؛ یعنی متکلم با آوردن یک فرد، کلی طبیعی را در ذهن احضار کرده است.
در این باره میان
اصولیون اختلاف نظر وجود دارد:
۱. برخی هم چون
مرحوم بروجردی و
خویی معتقدند استعمال لفظ در نوع از باب استعمال نیست؛
۲. برخی دیگر مانند مرحوم «
آخوند خراسانی» آن را از باب استعمال می‌دانند.
مرحوم «آخوند» برای استعمال لفظ و اراده نوع، به مثالی اشاره کرده که شامل خود
مثال نمی‌شود، ولی موارد دیگر را در بر می‌گیرد، مثل این که گفته شود: «ضَرَب فعل ماض»، که این «ضَرَب» حکایتگر تمام «ضَرَب» ها است. که
فعل ماضی می‌باشد، اما شخص این «ضرب»ای که در جمله استعمال شده، فعل ماضی نیست، بلکه مبتدا است و اگر فعل ماضی بود نمی‌توانست مبتدا واقع شود.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۸۸، برگرفته از مقاله «استعمال لفظ در نوع».
