اصلاح گران اجتماعی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اصلاح در برابر افساد، به معنای برطرف کردن
فساد و تباهی و انجام دادن کار شایسته است.
در قرآن کریم به اندک بودن اصلاح گران اجتماعی در میان امت‌های پیشین اشاره شده است آنجاکه می‌فرماید:
فلولا کان من القرون من قبلکم اولوا بقیة ینهون عن الفساد فی الارض الا قلیلا ممن انجینا منهم واتبع الذین ظـلموا مآ اترفوافیه وکانوا مجرمین (پس چرا از نسل‌های پیش از شما خردمندانی نبودند که مردم را از فساد در
زمین باز دارند جز اندکی از کسانی که از میان آنان نجاتشان دادیم و کسانی که
ستم کردند به دنبال
ناز و نعمتی که در آن بودند رفتند و آنان بزهکار بودند).
کلمه (لو لا) به معناى (هلا) و (الا) است که
تعجب آمیخته با توبیخ را مى رساند، و معناى آن اینست که: ملل و اقوامى که قبل از شما مى زیستند چرا باقى نماندند و چرا از فساد در زمین
نهی نکردند؟ تاخود را از انقراض و استیصال حفظ کنند؟
(الا قلیلا ممن انجینا منهم) - این استثناء
استثناء از معناى نفى جمله سابق است چون معنا این است: عجب است از امت هاى گذشته که با آن
آیات که از خدا دیدند و آن عذاب‌ها که مشاهده کردند، چرا جز عدّه کمى که ما براى اینکه از فساد نهى مى‌کردند از عذاب و هلاک نجاتشان دادیم، بقایاى بیشترى نماندند تا از فساد در زمین نهى کنند؟
(و اتبع الذین ظلموا ما اترفوا فیه و کانوا مجرمین) - این جمله بیان حال کسانى است که پس از استثناء باقیمانده‌اند که اکثریت ایشان را تشکیل مى‌دهند، و چنین معرفی‌شان کرده که مردمى ستمکار و همه پیرو لذایذ مادى بوده و در این وادى غوطه ور و در نتیجه به
جرم و
گناه آلوده شده بودند.
پس، از این استثناء و از این ما بقى که حالشان را بیان کرد یک تقسیم بدست مى‌آید و آن این است که مردم باقیمانده دو صنف مختلفند، یکى ناجیانى که
خداوند آنها را نجات داده، دوم مجرمین و لذا مى‌بینیم که دنبال این آیه مى‌فرماید: (و لو شاء ربک لجعل الناس امة واحدة و لا یزالون مختلفین الا من رحم ربک).
خداوند در
قرآن کریم به ضرورت وجود اصلاح گران در جامعه برای جلوگیری از فساد در اجتماع اشاره کرده است و همچنین وجود اصلاحگران ضامن بقای
جامعه می‌باشد، همچنانکه می‌فرماید:
فلولا کان من القرون من قبلکم اولوا بقیة ینهون عن الفساد فی الارض..(پس چرا از نسل‌های پیش از شما خردمندانی نبودند که مردم را از فساد در زمین باز دارند جز اندکی از کسانی که از میان آنان نجاتشان دادیم و کسانی که ستم کردند به دنبال
ناز و نعمتی که در آن بودند رفتند و آنان بزهکار بودند).•
وما کان ربک لیهلک القری بظلم واهلها مصلحون (و پروردگار تو هرگز بر آن نبوده است كه شهرهايى را كه مردمش اصلاحگرند به
ستم هلاك كند).
سنت خداى تعالى چنین نبوده که قریه ها را هلاک و منقرض کند در حالى که اهل آن مصلح باشند، چون این خود
ظلم است، (و لا یظلم ربک احدا - پروردگار تو به احدى ظلم نمى‌کند). پس اینکه فرمود (بظلم) قید توضیحى مى‌شود (یعنى هلاکتى که خود ظلم است ) نه اینکه احترازى باشد، و بخواهد از میان دو جور هلاک کردن، هلاک کردن به ظلم را بگوید، و چون
قید توضیحی است این معنا را افاده مى‌کند: سنّت خداى تعالى بر این قرار گرفته که سرزمین‌هایى را که اهل آن مصلحند هلاک نکند، چون هلاک کردنشان ظلم است (و ما ربک بظلام للعبید - و خداوند هیچگاه به بندگان ظلم نمى‌کند).
خداوند ، نجات دهنده اصلاح گران اجتماعی امت‌های پیشین از
عذاب و نابودی می‌باشد همانطور که در قرآن می‌فرماید:
فلولا کان من القرون من قبلکم اولوا بقیة ینهون عن الفساد فی الارض الاقلیلا ممن انجینا منهم واتبع الذین ظلموا مآ اترفوافیه وکانوا مجرمین. (پس چرا از نسل‌های پیش از شما خردمندانی نبودند که مردم را از فساد در زمین باز دارند جز اندکی از کسانی که از میان آنان نجاتشان دادیم و کسانی که ستم کردند به دنبال
ناز و نعمتی که در آن بودند رفتند و آنان بزهکار بودند)
انجام اقدامات اصلاحی از سوی اصلاح گران
جامعه ، مانع نزول
عذاب استیصال می‌شود، در قرآن می‌فرماید:
وما کان ربک لیهلک القری بظلم واهلها مصلحون (و پروردگار تو هرگز بر آن نبوده است كه شهرهايى را كه مردمش اصلاحگرند به ستم هلاك كند).
«مصلحون» یعنی «مصلحان» در معاملات و امور اجتماعی و....
اصلاح گران اجتماعی، دارای
اندیشه و
بصیرت در امور می‌باشند همانطور که در قرآن می‌فرماید:
فلولا کان من القرون من قبلکم اولوا بقیة ینهون عن الفساد فی الارض الاقلیلا ممن انجینا منهم واتبع الذین ظلموا مآ اترفوافیه وکانوا مجرمین.(پس چرا از نسل‌های پیش از شما خردمندانی نبودند که مردم را از فساد در
زمین باز دارند جز اندکی از کسانی که از میان آنان نجاتشان دادیم و کسانی که ستم کردند به دنبال
ناز و نعمتی که در آن بودند رفتند و آنان بزهکار بودند)
«اولوا بقیه»، یعنی صاحبان
عقل و اندیشه و بصیرت در امور.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «اصلاح گران اجتماعی».
