• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اصل محرز

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اصل محرز به اصل مبیّن وظیفه عملی با تنزیل شک و احتمال منزله یقین اطلاق ‌می‌شود.


اصل محرز، مقابل اصل غیر محرز می‌باشد و به معنای اصلی است که مؤدای آن، بیان وظیفه عملی مکلف بوده و به واقع نظر دارد و خود اصل یا احتمال که مقوِّم اصل است را نازل منزله و جانشین یقین قرار می‌دهد؛ یعنی وظیفه عملی مکلف را با نظر به عالم واقع تعیین می‌نماید؛ بنابراین، به یکی از دو طرف شک، با این فرض که واقع می‌باشد، عمل می‌شود، مانند: اصل استصحاب که در آن، حالت شک در بقا، از روی تعبد ، به منزله یقین به بقا در نظر گرفته می‌شود.
[۱] صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۲، ص ۳۰۵- ۳۰۴.    
[۲] مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص۵۹.    
[۳] سبحانی تبریزی، جعفر، المحصول فی علم الاصول، ج۳، ص۵۵.    


اصل محرز و اصل تنزیلی - که یکی از دو قسم اصل غیر محرز است و میرزای نائینی آن را قسم سومی در مقابل اصل محرز و اصل عملی محض دانسته- ، هر دو مقابل اصل عملی، مورد بحث قرار می‌گیرند که در آن فقط وظیفه عملی به لسان انشای حکم جعل می‌شود و هیچ نظری به واقع ندارد، اما در اصل محرز و اصل تنزیلی نظر به واقع نیز هست، با این تفاوت که اصل تنزیلی به لسان تنزیل حکم ظاهری به منزله حکم واقعی می‌باشد، مثل: اصالت حل که در آن، مشکوک الحلیه جانشین حلال واقعی می‌گردد، و در اصل محرز، اصل احتمال ، جانشین یقین گردیده و برای آن جعل طریقیت می‌شود، مثل: اصل استصحاب.

تعریف دیگری از سوی شهید صدر برای اصل محرز ارایه شده که با مبانی وی نیز سازگار است؛ به این بیان که هرگاه در جعل حکم ظاهری، اهمیت محتمل لحاظ شود، آن اصل عملی است و هرگاه اهمیت محتمل و احتمال هر دو لحاظ شود آن اصل محرز است، مانند: قاعده فراغ .
[۴] ایروانی، باقر، الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ج۱، ص۷۸.    
[۵] خمینی، روح الله، الرسائل، ج۱، ص۲۵۲.    
[۶] زنجانی، میرزاباقر، تحریر الاصول، ص ۶- ۵.
[۷] نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۴، ص۲۶۶.    
[۸] نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۴، ص۶۹۲.    


اصل غیر محرز .

۱. ↑ صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۲، ص ۳۰۵- ۳۰۴.    
۲. ↑ مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص۵۹.    
۳. ↑ سبحانی تبریزی، جعفر، المحصول فی علم الاصول، ج۳، ص۵۵.    
۴. ↑ ایروانی، باقر، الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ج۱، ص۷۸.    
۵. ↑ خمینی، روح الله، الرسائل، ج۱، ص۲۵۲.    
۶. ↑ زنجانی، میرزاباقر، تحریر الاصول، ص ۶- ۵.
۷. ↑ نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۴، ص۲۶۶.    
۸. ↑ نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۴، ص۶۹۲.    


فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۱۳، برگرفته از مقاله «اصل محرز».    




جعبه ابزار