اصحاب فیل و پرندگان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اصحاب فيل به سپاهى گفته مى‌شود كه به فرمان‌دهى
اَبرَهه، قصد ويران كردن كعبه را داشتند؛ اما
خداوند متعال خانه خويش را از آسيب اصحاب فيل حفظ كرد و آنها را به عذابى دردناك مبتلا ساخت.
مأموريت الهى براى دسته‌هايى از
پرندگان، نابود كردن اصحاب فيل بود:
• «أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ؛ آيا نديدى پروردگارت با فيل سواران (لشکر ابرهه که براى نابودى کعبه آمده بودند) چه کرد؟!».
• «وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ؛ و بر سر آنها پرندگانى را گروه گروه فرستاد».
در
سوره فیل به
داستان اصحاب فیل اشاره مى‌کند، که از دیار خود به قصد تخریب
کعبه معظمه حرکت کردند، و خداى تعالى با فرستادن مرغ
ابابیل و آن مرغان با باریدن کلوخ‌هاى سنگى بر سر آنان هلاکشان کردند، و به صورت گوشت جویده‌شان کردند. و این قصه از
آیات و
معجزات بزرگ الهى است، که کسى نمى‌تواند انکارش کند، براى اینکه تاریخ‌نویسان آن را مسلم دانسته؛ و شعراى دوران
جاهلیت در
اشعار خود از آن یاد کرده‌اند.
منظور از (رؤیت) معناى لغوى آن یعنى دیدن به
چشم نیست؛ بلکه علمى است که به مانند
احساس با حواس ظاهرى ظاهر و روشن است؛ و
استفهام در آیه انکارى است، و معنایش این است که مگر
علم یقینى پیدا نکردى که چگونه پروردگارت با اصحاب فیل رفتار کرد، و این قصه در سال
ولادت رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله وسلم) واقع شد.
کلمه (ابابیل)- به طورى که گفته‌اند - به معناى جماعت‌هایى متفرق و دسته دسته است، و معناى آیه این است که: خداى تعالى جماعت‌هاى متفرقى از مرغان را بر بالاى سر آنان فرستاد؛ و این آیه، و آیه بعدیش
عطف تفسیر است بر آیه (الم یجعل کیدهم فى تضلیل).
پرندگان با سجّيل (سنگ گل)، اصحاب فيل را هدف قرار دادند:
• «أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ؛ آيا نديدى پروردگارت با فيل سواران (لشکر ابرهه که براى نابودى کعبه آمده بودند) چه کرد؟!».
• «وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ؛ و بر سر آنها پرندگانى را گروه گروه فرستاد».
(ابابیل) برخلاف آنچه در زبان‌هاى مشهور است، نام آن پرنده نبود؛ بلکه معنى وصفى دارد، بعضى آن را به معنى
جماعات متفرقه دانسته‌اند، به این معنى که
پرندگان مزبور (گروه، گروه) از هر طرف به سوى لشکر فیل آمدند. این کلمه معنى جمعى دارد که بعضى مفرد آن را ابابله به معنى گروهى از
پرندگان یا اسب‌ها و شتران دانسته‌اند، و بعضى مى‌گویند جمعى است که
مفرد از
جنس خود ندارد.
• «تَرْمِيهِم بِحِجَارَةٍ مِّن سِجِّيلٍ؛ که با سنگ‌هاى
کوچکى آنان را هدف قرار مى‌دادند».
چنان‌که در شرح این ماجرا از تواریخ و
تفاسیر و
روایات نقل کردیم، هر یک از این
پرندگان کوچک سه سنگ‌ریزه به اندازه
نخود یا
کوچک‌تر با خود داشتند، که یکى را با
منقار و دو تا را با پاهاى خویش حمل مى‌کردند، و این سنگ‌هاى
کوچک بر هر کس فرود مى‌آمد، او را از هم متلاشى مى‌ساخت!
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۴۳۵، برگرفته از مقاله «اصحاب فیل و پرندگان».
