اشراط الساعه در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَشراط الساعه یعنی
نشانه‌های ظهور قیامت .
اشراط جمع «شَرَط» به معنای نشانه
یا ابتدای شیء است
و ساعت به جزئی از اجزای شبانه روز گفته می‌شود
و مقصود از آن در اینجا
قیامت است
، بنابراین، مراد از اشراط الساعه نشانه‌هایی است که پیش از قیامت یا در آستانه ظهور قیامت، واقع می‌شود. برخی گفته‌اند: ساعت به معنای زمان محدود، و منظور از «الساعه» در آیات
قرآن ، زمان
مرگ است که قیامت شخصی افراد است و مراد از اشراط الساعه نشانه‌های زمان مرگ و ظهور آثار ضعف و سستی در بدن و قوای آن است.
واژه اشراط در قرآن فقط یک بار و به‌صورت اضافه به ضمیر قیامت به‌کار رفته است:«فَقَد جاءَ اَشراطُها»
و طبق دیدگاه بسیاری از مفسران به استناد روایتی از
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) که
بعثت خود و
قیامت را مانند دو انگشت شهادت و میانی دانسته، یکی از اشراط، بعثت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) است.
مفسران، برخی از تحولات اجتماعی و همچنین فروپاشی نظام طبیعت و درهم پیچده شدن و تبدیل
آسمان و زمین پیش از ظهور قیامت را که در آیات گوناگونی به آن‌ها اشاره شده، از نشانه‌های قیامت دانسته‌اند.
در روایات نیز بر تحولات اجتماعی و دگرگونیهای کیهانی که پیش از قیامت واقع می‌شود عنوان اشراط‌الساعه اطلاق شده است.
بر این اساس می‌توانیم اشراط الساعه را سلسله‌ای از حوادث اجتماعی و طبیعی بدانیم که از زمان
بعثت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) آغاز، و تا فروپاشی کامل نظام طبیعت ادامه می‌یابد و همه آن‌ها را می‌توان نشانه‌هایی از ظهور قیامت دانست.
در سایر ادیان
آسمانی نیز به نشانه‌های ظهور قیامت اشاره شده است، چنان که در
دین نصارا از آشوبهای اجتماعی با خروج
دجال ، فرود آمدن
عیسی (علیه‌السلام) از
آسمان و نیز از
دمیدن اسرافیل در صور و
خاموش شدن خورشید و
ماه و فرو‌افتادن ستارگان
و
زلزله زمین و به لرزه درآمدن ارکان
آسمان سخن به میان آمده است. دستاوردهای دانش بشری نیز از پایان پذیرفتن انرژی خورشید
و عمر
منظومه شمسی ،
تبخیر اقیانوسها، نرم شدن صخره‌ها و سرانجام به سردی گراییدن نظام کنونی
دنیا خبر می‌دهد.
درباره تقسیم‌بندی اشراط الساعه میان صاحب نظران اختلاف است؛
آلوسی آن‌ها را به نشانه‌های موسّع که
دنیا پس از ظهور آن‌ها مدتی طولانی ادامه دارد، مانند افزایش تبهکاران، و نشانه‌های مضیّق که دنیا پس از ظهور آن‌ها عمری کوتاه دارد، مانند
ظهور مهدی (عج) و فرود آمدن
عیسی (علیه‌السلام) تقسیم کرده است.
برخی این نشانه‌ها را به سه دسته تقسیم کرده‌اند:
۱. نشانه‌هایی که ظاهر شده و از بین رفته است؛ مانند
بعثت رسول‌اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم).
۲. نشانه‌هایی که ظاهر‌شده و همچنان ادامه دارد؛ مانند
رباخواری .
۳. نشانه‌هایی که تاکنون ظاهر نشده است؛ مانند
خروج دجال.
بعضی هم معتقدند اشراط‌الساعه به سه دسته از رخدادها اطلاق می‌گردد:
۱. حوادث مهم پیش از پایان جهان؛ مانند بعثت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم).
۲. حوادث هولناک در آستانه پایان جهان؛ مانند فروپاشیدن کوهها.
۳. حوادث تکان دهنده در آغاز
رستاخیز و نشانه‌های شروع
قیامت ؛ مانند تبدیل زمین و
آسمان.
چنین به نظر می‌رسد که می‌توان مجموعه اشراط الساعه را به دو بخش اساسی تقسیم‌کرد:
۱. تحولات اجتماعی که در حلقه پایانی حیات دنیا رخ می‌دهد.
۲. دگرگونیهای کیهانی که به فروپاشی نظام دنیا و ظهور قیامت می‌انجامد.
از طرفی در بسیاری از روایات و تفاسیر از برخی حوادث اجتماعی و طبیعی که پیش از وقوع قیامت رخ می‌دهد و بعضی از آن‌ها در قرآن نیز آمده است به عنوان حوادث آخرالزمان یاد شده که آن حوادث از اشراط الساعه نیز هست، بنابراین، برخی از مصادیق اشراط‌الساعه و حوادث آخرالزمان یکی است. مقاله آخرالزمان به «تحولات اجتماعی» که پیش از ظهور قیامت واقع می‌شود اختصاص یافته و در مقاله اشراط‌الساعه فقط از «رخدادهای طبیعی» و دگرگونیهای کیهانی، مانند
طلوع خورشید از
مغرب ،
ظهور دود در آسمان ،
دمیده شدن در صور ،
تاریک شدن خورشید ، ماه و ستارگان
شکافتن آسمان ،
زلزله ویرانگر زمین
،
فرو پاشیدن کوهها و
دگرگونی دریاها بحث می‌شود.
مرکز دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «اشراط الساعه ».
