اسوَدّت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسوَدّت:(فَأَمّا الَّذينَ اسْوَدَّتْ وُجوهُهُمْ) «اسوَدّت» از مادّه
سَواد به معنای سیاهی است.
قرآن در اين
آیه اشاره به اين دارد كه چگونه
کفر و تفرقه و
نفاق و بازگشت به جاهليت، موجب روسياهى است و چگونه
اسلام و
ایمان و
اتحاد و صميميت موجب رو سفيدى است. آيه مورد بحث مى‌گويد:
در
روز رستاخیز چهره‌هايى نورانى و چهره‌هايى تاريک و سياه خواهد بود، به آن‌ها كه چهره‌هاى سياه و تاريک دارند گفته مى‌شود: چرا بعد از ايمان، راه
کفر را پيموديد و چرا بعد از اتحاد در پرتو اسلام، راه انفاق و جاهليت را پيش گرفتيد؟ بايد توجه داشت كه حالات و كيفيات زندگى انسان و پاداش و كيفرهاى او در جهان ديگر تجسمى از اعمال و روحيات و افكار او در اين جهان است و به تعبير ديگر: هر كارى كه از انسان در اين جهان سر مى‌زند آثار وسيع و گسترده‌اى در روح انسان باقى مى‌گذارد كه در اين دنيا ممكن است به آسانى درک نشود، ولى در روز رستاخيز، پس از دگرگونی‌ها و تكامل‌هايى كه در آن رخ مى‌دهد با واقعيت حقيقى خود جلوه مى‌كند و چون در آن‌جا حاكميت و تجلى
روح بيشتر است آثار آن حتى در جسم منعكس خواهد شد.
به موردی از کاربرد «اسوَدّت» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجوهٌ فَأَمّا الَّذينَ اسْوَدَّتْ وُجوهُهُمْ أَكْفَرْتُم بَعْدَ إِيمانِكُمْ فَذوقواْ الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرونَ) «آن عذاب عظيم روزى خواهد بود كه چهره‌هايى
سفید، و چهره‌هايى
سیاه مى‌گردد؛ امّا آن‌ها كه صورت‌هايشان سياه است، به آن‌ها گفته مى‌شود: آيا بعد از ايمان، و برادرى در سايه آن، كافر شديد؟! پس بچشيد عذاب را، بسبب آن‌چه انكار مى‌كرديد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: از آن‌جايى كه مقام آيات مورد بحث، مقام كفران
نعمت بود، و كفران به نعمت هم نظير
خیانت، باعث خست و فرومايگى انفعال و
شرمندگى مى‌شود. لذا
خدای تعالی در اين مقام از ميان انواع عذاب‌هاى
آخرت، عذابى را
ذکر كرد كه با حالت
شرمندگى مناسبت دارد و حال شرمندگان را ممثل مى‌سازد، و آن عبارت است از سيه‌رويى كه در
دنیا هم مردم دنيا اين تعبير را در مورد شرمندگان و امثال آنان دارند. هم چنان كه جمله:
(فَأَمَّا الَّذينَ اسْوَدَّتْ وُجوهُهُمْ أَ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمانِكُمْ ...) به خوبى بر اين معنا دلالت دارد. و همچنين از ميان همه ثواب‌هاى اخروى- كه مى‌تواند ثواب شاكران اين نعمت باشد- مى‌توان ثوابى را نام برد كه با شكرگزارى تناسب داشت، و آن رو سفيدى است كه در محاورات دنيايى نيز دلالت بر خشنودى و پسند دارد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اسودت»، ج۲، ص ۴۲۹.
