أُسْوَه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أُسْوَه (به ضم الف و سکون سین و فتح واو) یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای سرمشق و مقتدا است.
کاربرد آن در بیان
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) با همین معنی و مفهوم در موارد متعددی آمده است.
ضمن آن‌که در سایر سخنان آن حضرت (علیه‌السلام) در معنای برابری نیز بکار رفته است.
در
خطبه‌ها و
نامه‌ها مورد اشاره قرار گرفته است.
أُسْوَه عبارت است از سرمشق و مقتدا.
همچنین در لغت به معنای برابری نیز آمده است:
«
الأُسْوةُ: القُدْوةُ.»
و نیز آمده «تاسی به: اقتدی.»
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
در رابطه به تبعیت از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) فرموده:
«فَتَأَسَّ بِنَبِيِّكَ الاَْطْيَبِ الاَْطْهَرِ (صلى‌الله‌عليه‌وآله) فَإِنَّ فيهِ أُسْوَةً لِمَنْ تَأَسَّى.» «به
پیامبر اطیب و اطهر خودت
تاسّی کن که در او برای هر پیروی کننده سرمشقی هست.»
این کلمه نیز به معنی برابری آید. گویند: «آسیته بنفسی: سوّیته» آن حضرت به
سهل بن حنیف عامل
مدینه در رابطه با گریختن عدّه‌ای به سوی
معاویه نوشت:
«وَ عَلِموا أَنَّ النّاسَ عِنْدَنا في الْحَقِّ أُسْوَةٌ، فَهَرَبوا إِلَى الاَْثَرَةِ، فَبُعْداً لَهُمْ.» «آن‌ها دانستند که مردم در نزد
مادر حق برابرند لذا به طرف
استبداد و اختصاص
دنیا به خود، فرار کردند، دور باشند از
رحمت حق.»
و آن‌گاه که
طلحه و
زبیر از آن حضرت در رابطه با
مساوات انتقاد کردند فرمود:
«وَ أَمّا ما ذَكَرْتُما مِنْ أَمْرِ الاُْسْوَةِ، فَإِنَّ ذلِكَ أَمْرٌ لَمْ أَحْكُمْ أَنا فيهِ بِرَأْيي ... بَلْ وَجَدْتُ أَنا وَ أَنْتُما ما جاءَ بِهِ رَسولُ اللهِ (صلى‌الله‌عليه‌وآله) قَدْ فُرِغَ مِنْهُ.» آنچه درباره
مساوات در میان مردم و عدم تبعیض گفتید: من در آن به رای خود نرفته‌ام بلکه در
شریعت ثابت شده است.»
و به
محمد بن ابی بکر می‌نویسد:
«وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَكَ وَ آسِ بَيْنَهُمْ فِي اللَّحْظَةِ وَ النَّظْرَةِ.» «با مردم
مصر گشاده‌رو باش و میان آن‌ها در نیم نگاه و نگاه تمام برابری به وجود آور.»
مواردی از این مادّه در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «اسوه»، ص۵۱.
