اسماعیل بلیغ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسماعیل بلیغ،
شاعر و
تذکره نویس ترکدر
قرن یازدهم بود.
بِلیغ، اسماعیل،
شاعر و
تذکره نویس ترک.
در ۱۰۷۹ در
بورسه زاده شد و نزد علمای آن روزگار
دانش آموخت. به نوشته برخی منابع،
عربی و
فارسی را نیکو میدانست. مانند
پدر و پدربزرگش، «امام» یکی از مساجد کوچک
شهر بورسه، و چندی نیز در همان
شهر متصدی چند منصب حکومتی بود.
در ۱۱۱۴، مدت کوتاهی، نایب محکمه (
شهر) توقات شد.
علاوه بر این، به
تناوب، به چند مقام حکومتی دیگر، از جمله «
کاتبی مفتش حرمین شریفین» رسید.
به روایتی در ۱۱۴۰
و به روایتی دیگر، در ۱۱۴۲، در
بورسه درگذشت و در
گورستان یِنیِیر آن
شهر مدفون شد.
پارهای منابع، از آشنایی بلیغ با
موسیقی و «
ذاکرباشی» (
آوازخوان خانقاه) بودن او
سخن گفتهاند.
بلیغ، بر خلاف نثرش که
مطنطن و متکلفانه است، شعری ساده و آمیخته با امثال و حکم و آراسته به احادیث نبوی دارد که نمونهای از جریان گرایش ادبیات «دیوان»
عثمانی به زبان مردم و ادبیات عامیانه است.
مشهورترین اثر بلیغ،
گلدسته ریاض عرفان و
وفیات دانشوران نادره دان است که ترجمه حال پادشاهان، شهزادگان، وزیران، مشایخ، عالمان، شاعران و ارباب صنایع (هنرمندان) مدفون در
بورسه را دربردارد.
این کتاب که در ۱۱۳۹ تألیف شده و در ۱۳۰۲، به همت محمداشرف
بورسهای، در
بورسه انتشار یافته، برای تاریخ این
شهر منبعی با ارزش است.
آثار دیگر بلیغ عبارتاند از:
۱) دیوان.
۲)منظومه گل صدبرگ، حاوی ترجمه صد
حدیث نبوی.
۳)سرگذشتنامه فقیر به عزیمت توقات (سفرنامه).
۴)سبعه سیّاره (منظومهای در نعتهای هفتگانه).
۵) گنج شایگان، در
فقه و
ادبیات و ترجمه حال.
۶)همچنین «شهرانگیز» (
شهر آشوب) ی در وصف زیبارویان
شهر بورسه داشته که «آیینه خوبان» هم نامیده میشده است.
دیوان، سبعه سیاره و گنج شایگان بلیغ در دست نیست.
(۱) شمس الدین سامی، قاموس الاعلام، چاپ مهران، استانبول ۱۳۰۶ـ۱۳۱۶/ ۱۸۸۹ـ۱۸۹۸، ذیل «بلیغ».
(۲) بروسه لی محمدطاهربک، عثمانلی مؤلفلری، استانبول ۱۳۳۳ـ۱۳۴۲.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بلیغ»، شماره۱۷۷۷.