اسعد بن احمد طرابلسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَسْعَدِ بْن‌ِ اَحْمَدِ طَرابْلُسی، ابوالفضل، نواده ابوروح،
قاضی و عالم
امامی در سده و اوایل سده ق/۱ و ۲م بود.
از تاریخ و محل تولد وی اطلاعی در دست نیست.
او شاگرد
ابن برّاج د ۸۱ق، فقیه مشهور امامی و همچنین جانشین وی بوده است، از این‌رو می‌توان گفت که در ۸۱ق دست کم در سنین میان سالی بوده است.
وی پس از ابن براج
فقیه امامیه و به تعبیر صفدی «رأس الشیعه» در
شام بوده، و به تدریس اشتغال داشته است.
او همچنین پس از ابن براج، متصدی منصب قضای
طرابلس بوده است
از این‌رو می‌توان گفت که اسعد در دوره
حکومت جلال‌الملک ابوالحسن ابن عمار حک ۶۴-۹۴ق به این منصب رسیده است
وی در بلاد مختلف شام: طرابلس،
فلسطین و
دمشق در میان امامیه مشهور و چنانکه گذشت پس از ابن برّاج مفتی ایشان بوده است
اسعد گویا در دارالعلمی که
جلال الملک در طرابلس تأسیس کرده بود، صاحب مقام بود و به احتمال قوی تدریس می‌نمود و چنانکه گفته‌اند، به شاگردان از سوی
جلال‌الملک شهریه تقسیم می‌کرد.
به گزارش
اسعد مدتی در صیدا سکنی داشت، تا آنکه صلیبیان آنجا را به تصرف خویش در آوردند و او در آنجا به قتل آمد.
چنانکه
ابن اثیر گزارش کرده، تصرف صیدا از سوی صلیبیان در ۴۰ق واقع شده بود، در حالی که مورخ امامی مذهب، ابن ابی طی احتمال داده است که وی به هنگامی که در ۹۴ق
صلیبیان
حیفا را تصرف کردند، کشته شده باشد، چرا که وی مدتی پیش از آن به آنجا رفته و کتابخانه‌ای که بیش از هزار جلد کتاب داشت، فراهم کرده بود.
همچنین در گزارش دیگری آمده است که وی به دمشق رفته و در آنجا وفات یافته است.
گفته‌اند که اسعد مردی متعبد و زاهد بود و شب‌ها اندکی بیش نمی‌خوابید و به تهجد مشغول می‌شد
نیز گزارش شده که وی گاه در حضور ابن عمار با فقهای دیگر مذاهب و گاه با خود وی مناظره و بحث علمی می‌کرده است.
از شاگردان وی
اسعد بن عمر بن مسعود جبلی را برشمرده‌اند.
کتاب‌های وی که همگی از میان رفته، از این قرار بوده است:
البراهین.
البیان فی حقیقة الانسان.
التبصرة فی معرفة المذهبین الشافعیة و الامامیة.
التبیان بیننا و بین النعمان.
عیون الادلة فی معرفة الله.
الفرائض.
مسألة الفقاع.
المقتبس فی الخلاف بیننا و بین مالک بن انس.
المناسک.
النور فی عبادة الایام و الشهور
چنانکه پیداست وی در
علم کلام و
فقه ، خاصه خلاف آثاری نوشته بوده که خود نشان از تبحر وی در این دو علم دارد.
(۱) ابن اثیر، الکامل.
(۲) ابن حجر عسقلانی، احمد، لسان المیزان، حیدرآباد دکن، ۳۹۰ق/۹۷۱م.
(۳) ابن خیاط، احمد، دیوان، به‌کوشش خلیل مردم بک، دمشق، ۳۷۷ق/۹۵۸م.
(۴) محمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، به‌کوشش شعیب ارنؤوط، بیروت، ۴۰۵ق/۹۸۴م.
(۵) محمد ذهبی، میزان الاعتدال، به‌کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۹۶۳م.
(۶) صفدی، خلیل، الوافی بالوفیات، به‌کوشش یوزف فان اس، بیروت، ۴۰۱ق/ ۹۸۱م.
(۷) یاقوت، بلدان.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «اسعد بن احمد طرابلسی»، ج۸، ص۲۳۹۲.
