استضعاف بنی اسرائیل (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استضعاف بنی‌اسرائیل در
قرآن کریم تحت عناوینی ذکر شده است: استضعاف بنى‌اسرائيل، از سوى
فرعون ، افساد فرعون، علت استضعاف بنى‌اسرائيل، استضعاف بنى‌اسرائيل از سوى فرعون، پيامد
سلطه وى بر آنان، نجات بنى‌اسرائيل از استضعاف، از نعمتهاى خدا بر آنان، به خدمت گرفتن زنان و كشتار پسران بنى‌اسرائيل، نشانه استضعاف آنان از سوى فرعون.
خداوند می فرماید
استضعاف بنى‌اسرائيل، از سوى فرعون بوده است، ولی خدای تعالی بخاطر
صبر ، آنها را به
نعمت رسانید : « و أورثنا القوم الّذين كانوا يستضعفون مشـرق الأرض و مغـربها الّتى بـركنا فيها وتمّت كلمت ربّك الحسنى على بنى‌إسرءيل بما صبروا ودمّرنا ما كان يصنع فرعون و قومه ....»
و مشرقها و مغربهاى پر
برکت زمین را به آن قوم تضعیف شده (زیر زنجیر
ظلم و ستم ) واگذار کردیم و
وعده نیک پروردگارت بر
بنی اسرائیل ، بخاطر صبر و استقامتى که نشان دادند، تحقق یافت و آنچه فرعونیان (از کاخهاى مجلل) مى ساختند، و آنچه از باغات داربستدار فراهم
ساخته بودند درهم کوبیدیم !
یستضعفون که از ماده استضعاف گرفته شده معادل کلمه
استعمار است که در
عصر و
زمان ما به کار مى رود و مفهوم آن این است که قومى
ستم پیشه جمعیتى را تضعیف کنند تا بتوانند از آنها در مسیر مقاصدشان بهره کشى نمایند، منتها این تفاوت را با کلمه استعمار دارد، که استعمار ظاهرش به معنى آباد ساختن است و باطنش به معنى ویرانگرى ، ولى استضعاف
ظاهر و باطنش هر دو یکى است !. و تعبیر به کانوا یستضعفون
اشاره به این است که فرعونیان به طور مداوم آنها را در
ضعف و ناتوانى نگه مى داشتند، ضعف و ناتوانى فکرى ، و اخلاقى و اقتصادى از هر نظر و در تمام جهات .
«إنّ فرعون علا فى الأرض وجعل أهلها شيعا يستضعف طـائِفة مّنهم ... • و نريد أن نّمنّ على الّذين استضعفوا فى‌الأرض ....»
فرعون در سرزمين (
مصر ) سر برافراشت و مردم آن را طبقه طبقه
ساخت طبقه‌اى از آنان را زبون مى‌داشت پسرانشان را سر مى‌بريد و زنانشان را (براى بهره‌كشى) زنده بر جاى مى‌گذاشت كه وى از فسادكاران بود، و خواستيم بر كسانى كه در آن
سرزمین فرو دست‌شده بودند
منت نهيم و آنان را پيشوايان (مردم) گردانيم و ايشان را
وارث (زمين) كنيم.
فرعون معاصر
موسی علیه السلام با بنى اسرائیل معامله بردگان را مى کرد، و در تضعیف آنان بسیار مى کوشید، و این کار را تا بدانجا ادامه داد که دستور داد هر چه
فرزند پسر براى این دودمان به
دنیا مى آید سر ببرند، و دختران آنان را باقى بگذارند، که معلوم است سرانجام این
نقشه شوم چه بود، او مى خواست به کلى مردان بنى اسرائیل را نابود کند، که در نتیجه
نسل آنان به کلى منقرض مى شد.
قرآن می فرماید که
افساد فرعون، علّت استضعافِ بنى‌اسرائيل بوده است:« إنّ فرعون علا فى الأرض وجعل أهلها شيعا يستضعف طـائِفة مّنهم ... إنّه كان من المفسدين»
فرعون در سرزمين (مصر) سر برافراشت و مردم آن را طبقه طبقه
ساخت طبقه‌اى از آنان را زبون مى‌داشت پسرانشان را سر مى‌بريد و زنانشان را (براى بهره‌كشى) زنده بر جاى مى‌گذاشت كه وى از فسادكاران بود.
قرار گرفتن جمله ((یذبح ابنائهم )) بعد از جمله ((یستضعف طائفة منهم ))، مطلب دیگرى را بازگو مى کند، مى گوید فرعونیان براى تضعیف بنى اسرائیل این نقشه را طرح کرده بودند که
نسل ذکور آنها را که مى توانست قیام کند و با فرعونیان بجنگد براندازند، و تنها دختران و زنان را که به تنهائى قدرت بر
قیام و مبارزه نداشتند براى خدمتکارى زنده بگذارند.
به فرموده خداوند متعال استضعاف بنى‌اسرائيل از سوى فرعون، پيامد
سلطه وى بر آنان بوده است: «إنّ فرعون علا فى الأرض وجعل أهلها شيعا يستضعف طـائِفة مّنهم ....»
فرعون در سرزمين (مصر) سر برافراشت و مردم آن را طبقه طبقه
ساخت طبقه‌اى از آنان را زبون مى‌داشت پسرانشان را سر مى‌بريد و زنانشان را (براى بهره‌كشى) زنده بر جاى مى‌گذاشت كه وى از فسادكاران بود.
دومین جنایت او استضعاف گروهى از مردم آن سرزمین بود قرآن مى گوید ((آنچنان این گروه را به ضعف و ناتوانى کشانید که پسران آنها را سر مى برید و زنان آنها را براى خدمت زنده نگه مى داشت )) (یستضعف طائفة منهم یذبح ابنائهم و یستحیى نسائهم ). او دستور داده بود که درست بنگرند فرزندانى که از بنى اسرائیل متولد مى شوند اگر
پسر باشند آنها را از دم تیغ بگذرانند! و اگر
دختر باشند براى خدمتکارى و
کنیزی زنده نگه دارند!
نجات بنى‌اسرائيل از استضعاف، یکی از نعمتهاى خدا بر آنان می باشد: «وإذ قال موسى لقومه اذكروا نعمة اللّه عليكم إذ أنجـكم مّن ءال فرعون يسومونكم سوء
العذاب ويذبّحون أبنآءكم و يستحيون نسآءكم ....»
و بخاطر بیاور هنگامى را که موسى به قومش گفت نعمت
خدا را بر خود به یاد داشته باشید، زمانى که شما را از (
چنگال ) آل فرعون رهائى بخشید، همانها که شما را به بدترین وجهى
عذاب مى کردند و پسرانتان را سر مى بریدند و زنانتان را (براى خدمتکارى ) زنده مى گذاشتند، و در این ،
آزمایش بزرگى از طرف پروردگارتان بود.
چه روزى از این پربرکتتر که شر جمعیت خودکامه و سنگدل و استعمارگرى را از سر شما کوتاه کرد، همانها که بزرگترین
جنایت را در حق شما قائل مى شدند، چه جنایتى از این برتر که پسران شما را همچون حیوانات سر مى بریدند (توجه داشته باشید که قرآن تعبیر به
ذبح مى کند نه
قتل ) و از این مهمتر نوامیس شما به صورت کنیزانى در چنگال دشمن بى آزرم بودند.
قرآن کریم به
خدمت گرفتن زنان و كشتار پسران بنى‌اسرائيل را، یکی از نشانه های استضعاف آنان از سوى فرعون می داند و در چند
آیه بدان اشاره می فرماید.
«وإذ نجّينـكم مّن ءال فرعون يسومونكم سوء
العذاب يذبّحون أبناءكم و يستحيون نساءكم ....»
و (به ياد آريد) آنگاه كه شما را از (چنگ) فرعونيان رهانيديم (آنان) شما را
سخت شکنجه مى‌كردند پسران شما را سر مى‌بريدند و زنهايتان را زنده مى‌گذاشتند و در آن (امر
بلا و)
آزمایش بزرگى از جانب پروردگارتان بود.
با چشم خود مى دیدند که پسران بیگناهشان را سر مى برند، و از سوى دیگر دخترانشان را به کنیزى مى بردند، و از این گذشته خودشان نیز دائما تحت شکنجه بودند، بردگان و خدمتگزاران و کارگران
قبطیان و دار و دسته فرعون محسوب مى شدند.
«وإذ أنجينـكم مّن ءال فرعون يسومونكم سوء
العذاب يقتّلون أبنآءكم ويستحيون نسآءكم ....»
و (ياد كن) هنگامى را كه شما را از فرعونيان نجات داديم كه شما را
سخت‌شكنجه مى‌كردند پسرانتان را مى‌كشتند و زنانتان را زنده باقى مى‌گذاشتند و در اين براى شما آزمايش بزرگى از جانب پروردگارتان بود.
همانطور که روش قرآن در بیان تفصیلى مطالب پس از بیان اجمالى آنها است - این
عذاب و شکنجه مستمر را چنین شرح مى دهد که آنها پسران شما را به
قتل مى رسانیدند، و زنان و دخترانتان را (براى خدمتگزارى و بردگى )
زنده نگه مى داشتند.
«وإذ قال موسى لقومه اذكروا نعمة اللّه عليكم إذ أنجـكم مّن ءال فرعون يسومونكم سوء
العذاب ويذبّحون أبنآءكم و يستحيون نسآءكم ....»
و (به خاطر بياور) هنگامى را كه موسى به
قوم خود گفت نعمت‌خدا را بر خود به ياد آوريد آنگاه كه شما را از فرعونيان رهانيد (همانان) كه بر شما
عذاب سخت روا مى‌داشتند و پسرانتان را سر مى‌بريدند و زنانتان را زنده مى‌گذاشتند و در اين (
امر ) براى شما از جانب پروردگارتان آزمايشى بزرگ بود.
«إنّ فرعون علا فى الأرض و جعل أهلها شيعا يستضعف طـائِفة مّنهم يذبّح أبناءهم و يستحى نساءهم ....»
فرعون در سرزمين (مصر) سر برافراشت و مردم آن را طبقه طبقه
ساخت طبقه‌اى از آنان را زبون مى‌داشت پسرانشان را سر مى‌بريد و زنانشان را (براى بهره‌كشى) زنده بر جاى مى‌گذاشت كه وى از فسادكاران بود.
قرآن در این آیه به یکى دیگر از نعمتهاى بزرگى که به قوم بنى اسرائیل ارزانى داشته اشاره مى کند و آن
نعمت آزادى از چنگال ستمکاران است که از بزرگترین نعمتهاى خدا است . به آنها یادآور مى شود که، بخاطر بیاورید زمانى را که شما را از دست فرعونیان نجات بخشیدیم: «وإذ نجّينـكم مّن ءال فرعون يسومونكم سوء
العذاب يذبّحون أبناءكم ويستحيون نساءكم وفى ذلكم بلاء مّن رّبّكم عظيم»
و (به ياد آريد) آنگاه كه شما را از (چنگ) فرعونيان رهانيديم (آنان) شما را
سخت‌شكنجه مى‌كردند پسران شما را سر مى‌بريدند و زنهايتان را زنده مى‌گذاشتند و در آن (امر بلا و) آزمايش بزرگى از جانب پروردگارتان بود.
«وإذ أنجينـكم مّن ءال فرعون يسومونكم سوء
العذاب يقتّلون أبنآءكم ويستحيون نسآءكم وفى ذلكم بلآء مّن رّبّكم عظيم»
و (ياد كن) هنگامى را كه شما را از فرعونيان نجات داديم كه شما را
سخت شکنجه مى‌كردند پسرانتان را مى‌كشتند و زنانتان را زنده باقى مى‌گذاشتند و در اين براى شما آزمايش بزرگى از جانب پروردگارتان بود.
«وإذ قال موسى لقومه اذكروا نعمة اللّه عليكم إذ أنجـكم مّن ءال فرعون يسومونكم سوء
العذاب ويذبّحون أبنآءكم و يستحيون نسآءكم و فى ذلكم بلاء من ربّكم عظيم»
و (به خاطر بياور) هنگامى را كه موسى به قوم خود گفت نعمت خدا را بر خود به ياد آوريد آنگاه كه شما را از فرعونيان رهانيد (همانان) كه بر شما
عذاب سخت روا مى‌داشتند و پسرانتان را سر مى‌بريدند و زنانتان را زنده مى‌گذاشتند و در اين (امر) براى شما از جانب پروردگارتان آزمايشى بزرگ بود.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۱۳۱، برگرفته از مقاله «استضعاف بنی اسرائیل». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۳۰۱، برگرفته از مقاله «استضعاف بنی اسرائیل».
