استرجاع صابران (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از صفات و ویژگی‌های صابران که در
آیات قرآن به آنها اشاره شده، «
استرجاع» است.
استرجاع شكيبايان، هنگام مواجهه با
ترس :
«وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوفْ ... وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ • الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعونَ؛
قطعا همه شما را با چيزي از ترس، ... آزمايش مي‌كنيم و بشارت ده به استقامت كنندگان. آنها كه هر گاه مصيبتي به آنها رسد مي‌گويند: ما از آن خدا هستيم و به سوي او باز مي‌گرديم.»
استرجاع
صابران، هنگام گرفتار شدن به
گرسنگی :
«وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ ... وَالْجُوعِ ... وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ • الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعونَ؛
قطعا همه شما را با چيزي از ... گرسنگي، ... آزمايش مي‌كنيم و بشارت ده به استقامت‌كنندگان. آنها كه هر گاه مصيبتي به آنها رسد مي‌گويند: ما از آن خدا هستيم و به سوي او باز مي‌گرديم.»
استرجاع صابران، هنگام
ابتلا به
ضررهاى مالى:
«وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ ... وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ ... وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ • الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعونَ؛
قطعا همه شما را با چيزي از ... زيان مالي ... آزمايش مي‌كنيم و بشارت ده به استقامت‌كنندگان. آنها كه هر گاه مصيبتي به آنها رسد مي‌گويند: ما از آن خدا هستيم و به سوي او باز مي‌گرديم.»
استرجاع شكيبايان، هنگام
امتحان شدن با
ضرر جانى:
«وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ ... وَنَقْصٍ مِّنَ ... وَالأنفُسِ ... وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ • الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعونَ؛
قطعا همه شما را با چيزي از ... زيان ... و
جاني، ... آزمايش مي‌كنيم و بشارت ده به استقامت‌كنندگان. آنها كه هر گاه مصيبتي به آنها رسد مي‌گويند: ما از آن خدا هستيم و به سوي او باز مي‌گرديم.»
استرجاع شكيبايان، هنگام آزمايش شدن به كمبود محصولات:
«وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ ... وَنَقْصٍ مِّنَ ... وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ • الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعونَ؛
قطعا همه شما را با چيزي از ... و كمبود ميوه‌ها آزمايش مي‌كنيم و بشارت ده به استقامت‌كنندگان. آنها كه هر گاه مصيبتي به آنها رسد مي‌گويند: ما از آن خدا هستيم و به سوي او باز مي‌گرديم.»
استرجاع صابران، هنگام
مصیبت از دست دادن
فرزند :
«وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوفْ ... وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ • الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعونَ؛
قطعا همه شما را با چيزي از ترس، ... آزمايش مي‌كنيم و بشارت ده به استقامت‌كنندگان. آنها كه هر گاه مصيبتي به آنها رسد مي‌گويند: ما از آن خدا هستيم و به سوي او باز مي‌گرديم.»
بنابه قولى، مقصود از «ثمرات»، فرزندان‌اند؛ زيرا فرزند، ميوه قلب است.
استرجاع صابران، هنگام رويارويى با مصايب:
«... وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ • الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعونَ؛
... و بشارت ده به استقامت‌كنندگان. آنها كه هر گاه مصيبتي به آنها رسد مي‌گويند: ما از آن خدا هستيم و به سوي او باز مي‌گرديم.»
امام خمینی بنابر قاعده «النهایه هی الرجوع الی البدایه» معتقد است همه ممکنات به جایی می‌روند که از آنجا آمده بودند و نهایت همه به سوی اسم الله می‌باشد و همه از آخر به اول متصل می‌گردند و همه بازگشت‌ها به سوی است.
به باور ایشان از آیه
(اِنَّا لِلَّٰهِ وَاِنَّا اِلَیْهِ رَاجِعُونَ) به خوبی برمی‌آید که هیچ موجود مادی و مجرد در عالم امکان، یافت نمی‌شود، مگر آنکه آن موجود برای
سلوک وجودی، استحاله ذاتی و حرکت معنوی به سوی حق‌تعالی داشته باشد و به سوی او در جریان است. از این رو به اعتقاد امام خمینی، مرجع و بازگشت همه عوالم وجودی از مراتب غیبی و شهودی، به وجود محض و مقام مالکیت و قبض و بسط هستی است و این رجوع که در قرآن آمده است، همه موجودات به ربّشان و به اصلشان که الله است، می‌باشد؛ بلکه رجوع تام، روز
سلطنت مطلق و بروز دولت و اسم واحد قهار و اسم جامع الله می‌باشد.
ایشان معتقد است معاد آن نیست که در همین نشئه طبیعت باشد، زیرا سبب انکار معاد و رجوع الی الله و تثبیت
عالم طبیعت و خلود آن است؛ بلکه معاد برگشت به جهان دیگری است که وابسته به نشئه طبیعت نیست؛ بلکه فوق طبیعت می‌باشد و بازگشت به خداوند در آن مطرح است.
از این رو
ضرورت تمام شرایع این است که رجوع انسان به عالم الوهیت همان معاد است، رجعتی که در اکثر آیات الهی است، به همین مناسبت است
(اِنَّا لِلَّٰهِ وَاِنَّا اِلَیْهِ رَاجِعُونَ) که قرآن آمده است. طبق قاعده النهایه الرجوع الی البدایه، همه موجودات،
عشق و طلب و گرایش جبلی به سوی حق‌تعالی دارند.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۱۲۸، برگرفته از مقاله «استرجاع صابران». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
