استخدام (اصول)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به ذکر لفظ
عام و اراده بعض افراد
عام از
ضمیرِ رجوع کننده
به آن استخدام میگویند.
استخدام آن است که از
مرجع ضمیر، یک معنا و از خود [[
ضمیر]، معنای دیگری اراده شود؛
به بیان دیگر، استخدام در جایی است که در کلام، عامی ذکر و
به دنبال آن
ضمیری به صورت
متصل یا
منفصل آورده شود که طبق قرائن خاص، این
ضمیر به بعضی از افراد
عام برگردد، نه
به همه افراد
عام؛ برای مثال، در [[آیه شریفه]: ﴿وَالْمُطَلَّقاتُ یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلاثَةَ قُرُوء.. . وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِی ذلِکَ.. .﴾؛ «و زنان طلاق داده شده، باید مدت سه پاکی انتظار کشند،... و شوهرانشان اگر سر آشتی دارند،
به باز آوردن آنان در این (مدت) سزاوار ترند...».
، از یک سو لفظ «المطلقات»
عام است و شامل «
رجعیات» و «باینات» میشود و از سوی دیگر،
اجماع قائم شده بر این که
ضمیر «هن» در «بعولتهن»، تنها
به مطلقات
رجعیه، بر میگردد نه
به همه مطلقات، اعم از
رجعیه و
باین.
در این مورد که آیا عود
ضمیر به بعضی از افراد
عام، موجب تخصیص
عام قبلی میشود یا نه، میان علما اختلاف است.
فرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۵۸، برگرفته از مقاله «استخدام».