ازدواج با مادر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بنا به
آیات قرآن،
ازدواج با مادر یک عمل حرام است.
حرمت ازدواج با
مادر:
«حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ ...؛
حرام شده است بر شما، مادرانتان....»
حرمت ازدواج با مادر
رضاعی:
«حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ ... وَأُمَّهَاتُكُمُ اللاَّتِي أَرْضَعْنَكُمْ ...؛
حرام شده است بر شما، ... و مادرانى كه شما را شير داده‌اند....»
اسباب تحریم یعنی چیزی که به سبب آن، ازدواج مرد با زن
حرام است و صحیح نیست و زوجیت بین آن‌ها واقع نمی‌شود. و این‌ها اموری می‌باشند: نسب و
رضاع (شیر خوردن) و مصاهره (خویشاوندی از راه ازدواج) و آنچه که به آن ملحق است و کفر و کفو هم نبودن و استیفای عدد و عده گرفتن و احرام.
هفت صنف از زنان بر هفت صنف از مردان، به واسطه نسب، حرام می‌باشند از جمله: مادر؛ که شامل جده‌های بالا و پایین می‌شود؛ چه از پدر باشند یا از مادر، پس زن بر پسرش و بر
پسر پسرش و بر
پسر پسر پسرش و بر
پسر دخترش و بر
پسر دختر دخترش و بر
پسر دختر پسرش و به همین منوال حرام می‌باشد. و خلاصه زن بر هر مردی که با ولادت به او انتساب پیدا می‌کند، حرام است؛ چه بدون واسطه یا با واسطه یا چند واسطه باشد و چه واسطه‌ها مرد یا زن یا مختلف باشند.
نسب یا شرعی است، و آن عبارت است از اینکه به سبب وطیی که ذاتاً با سببی شرعی - از نکاح یا ملک یمین یا تحلیل - حلال است، حاصل شود؛ اگرچه به خاطر عوارضی از قبیل حیض یا روزه یا اعتکاف یا احرام و مانند آن‌ها حرام شده باشد. و وطی شبهه به نکاح شرعی ملحق می‌شود. و یا غیر شرعی است و آن عبارت است از اینکه با سفاح و زنا حاصل شود. و احکامی که بر نسب ثابت در شرع، از
توارث و غیره، مترتب می‌باشد اگرچه اختصاص به اولی دارد لیکن ظاهراً بلکه قطعاً موضوع حرمت ازدواج اعم از آن است پس سبب غیر شرعی را هم شامل می‌شود، بنا بر این اگر با زنی زنا کند و
پسر و دختری از او متولد شود ازدواج نمودن بین آن‌ها حرام است. و همچنین بین هر یک از آن‌ها و بین اولاد زانی و زانیه که با ازدواج صحیح یا با زنا با زن دیگری، پیدا شده‌اند. و همچنین زن زانیه و مادرش و مادر مرد زانی و خواهر آن‌ها بر
پسر حرام می‌شوند و دختر بر مرد زانی و پدرش و اجداد و برادرها و عموهایش حرام می‌شود.
منظور از وطی شبهه وطیی است که استحقاق آن را ندارد و علم به حرمت وطی ندارد مانند اینکه با زن بیگانه به اعتقاد اینکه زن خودش است نزدیکی نماید، یا طریق معتبری بلکه اصل معتبری بر آن نداشته باشد؛ و مع ذلک مساله مورد اشکال است. و وطی دیوانه و کسی که خواب است و کسی که مانند
مجنون و خواب است ملحق به آن می‌شود. و شخص مست در صورتی که مستی‌اش به آشامیدن مسکر از روی عمد و عصیان باشد، به آن ملحق نمی‌شود.
اگر
رضاع جامع شرایط تحقق پیدا کند، مرد و
مرضعه (زن شیرده)، پدر و مادر شیرخوار می‌شوند و اصل‌های آن‌ها اجداد و جدّه‌ها می‌گردند و فرع‌های آن‌ها برادرها و اولاد برادرهای او می‌شوند و کسی که در حاشیه آن‌ها و در حاشیه اصل‌های آن‌ها می‌باشند عموها یا عمه‌ها و دایی‌ها یا خاله‌های او می‌شوند و او - یعنی شیرخوار -
پسر یا دختر آن‌ها است و فرع‌های او نوادگان آن‌ها می‌باشند. و وقتی این مطلب روشن گردید پس هر عنوان نسبی محرّم - از عنوان‌های هفتگانه گذشته - در صورتی که مثل آن در
رضاع تحقق پیدا کند محرّم می‌باشد. پس مادر
رضاعی مانند مادر نسبی است و دختر
رضاعی مانند دختر نسبی است و به همین صورت. پس اگر زنی از شیر مردی طفلی را شیر دهد،
مرضعه و مادرش و مادر آن مرد بر آن طفل به خاطر مادر بودن، حرام می‌شوند و دختری که شیر خورده و دخترهای او و دخترهای
پسری که شیر خورده بر آن مرد و بر پدرش و پدر
مرضعه به خاطر دختر بودن، حرام می‌باشند و خواهر آن مرد و خواهر
مرضعه بر شیرخوار حرام می‌باشند؛ زیرا آن‌ها
عمه و
خاله او می‌شوند. و دختری که شیر خورده بر برادر آن مرد و برادر
مرضعه حرام است؛ زیرا او دختر برادر یا دختر خواهر آن‌ها می‌شود. و دخترهای آن مرد بر
پسری که شیر خورده، و دختری که شیر خورده بر
پسرهای آن مرد - نسبی باشند یا
رضاعی - حرام می‌باشند. و همچنین دخترهای
مرضعه بر
پسری که شیر خورده، و دختری که شیر خورده بر
پسرهای مرضعه - اگر نسبی باشند - حرام هستند برای آن‌که اخوت دارند. و اما اولاد
رضاعی مرضعه از کسانی که با شیر مرد دیگر، آن‌ها را شیر داده غیر از آن مردی که
پسر شیرخوار از شیر او خورده است بر
پسری که شیر خورده، حرام نمی‌باشند به خاطر آنچه که گذشت، که یکی بودن مرد در تاثیر حرمت بین شیرخوارها، شرط است.
اگر زنی را عقد نماید، مادر آن زن بر او حرام می‌شود هر چند بالا رود؛ چه نسبی باشد یا
رضاعی؛ چه به او دخول کرده باشد یا نه؛ و چه عقد دائم باشد یا منقطع؛ و چه معقوده صغیره باشد و یا کبیره. البته در عقد انقطاعی بر صغیره، احتیاط (مستحب) آن است که به حدی رسیده باشد که قابلیت استمتاع و تلذذ از او را - ولو به غیر وطی - داشته باشد، به اینکه مثلًا به شش سال و بالاتر رسیده باشد یا در آن مدت به این حدّ برسد، پس آنچه که متعارف شده از اینکه یک ساعت یا دو ساعت عقد انقطاعی بر دختر کوچک شیرخوار یا نزدیک به آن، واقع می‌سازند و منظورشان از این کار آن است که مادرش بر معقود له محرم بشود، خالی از اشکال نمی‌باشد؛ از جهت اینکه در صحت این عقد، اشکال است تا اینکه حرمت مادر معقود علیها، بر آن مترتب شود؛ اگر چه خالی از قرب هم نمی‌باشد. لیکن اگر این چنین بر او عقد کنند، یعنی یک ساعت یا دو ساعت، ترک احتیاط سزاوار نیست به اینکه آثار مصاهرت و آثار عدم محرمیّت بر آن مترتب شود، در صورتی که تحقق زوجیّت را و لو به داعی بعضی از آثار - مثل محرمیّت - قصد نموده باشد.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۶۳، برگرفته از مقاله «ازدواج با مادر». •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
