ارتباط روان‌شناسی اجتماعی با رشته‌های مشابه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ارتباط روان‌شناسی اجتماعی با رشته‌های مشابه، یکی از مباحث مطرح در
روان‌شناسی اجتماعی بوده که به بررسی ارتباط و بیان شباهت‌ها و تفاوت‌های این رشته با رشته‌های مشابه خود می‌پردازد. با وجود این‌که
روان
شناسی اجتماعی، هویتی مستقل از سایر علوم دارد ولی ارتباط نزدیکی با رشته‌های
روان‌شناسی عمومی،
جامعه‌شناسی و
مردم‌شناسی (Anthropology) دارد که در این مقاله به تفاوت‌ها و شباهت‌های
روان
شناسی اجتماعی با این رشته‌ها می‌پردازیم.
به عقیده برخی از
روان
شناسان اجتماعی، مرزهای میان
روان
شناسی اجتماعی و
روان
شناسی عمومی روشن نیست. از یک سو برخی،
روان
شناسی اجتماعی را شاخه‌ای از
روان
شناسی عمومی می‌دانند و عده‌ای دیگر برآنند که،
روان‌شناسی چیزی جز
روان
شناسی اجتماعی نیست. با این همه ضمن این که نمی‌توان انکار کرد که این دو رشته قلمرو مشترک وسیعی دارند، می‌توان تمایزهایی را میان آن‌ها مشخص نمود.
روان
شناسی عمومی به مطالعه
رفتار و
فرایندهای ذهنی می‌پردازد. انسان موجودی اجتماعی است و بخش وسیعی از رفتارهای او تحت تاثیر حضور دیگران قرار می‌گیرد و حاصل عوامل اجتماعی است. ما به ندرت می‌توانیم رفتاری را مثال بزنیم که اجتماعی نباشد. مثلا اگر ما در تنهایی هم، غذا بخوریم به احتمال قوی از قاشق و بشقاب استفاده می‌کنیم و به شیوه‌ای که در جمع رفتار می‌کنیم عمل خواهیم کرد. بنابراین بسیاری از رفتارهای انسان ناشی از تاثیرات عوامل اجتماعی و گروه است.
اتو کلاین برگ، (Otto Klineberg) در بیان تفاوت
روان
شناسی عمومی و اجتماعی بیان می‌کند: متخصصان
روان
شناسی اجتماعی به اجتماعی‌ترین پدیده‌ها می‌پردازند و متخصصان
روان
شناسی عمومی به پدیده‌هایی توجه دارند که کمتر از پدیده‌های دیگر اجتماعی هستند. از نظر
روش‌های مطالعه،
روان
شناسی عمومی بیشتر به تجارب آزمایشگاهی اهمیت می‌دهد ولی در
روان
شناسی اجتماعی،
تحقیقات میدانی اهمیت بیشتری دارد. از سوی دیگر، از نظر هدف بین این دو رشته تفاوت‌هایی مشاهده می‌شود.
روان
شناسی عمومی در صدد مطالعه رفتار آدمی به صورت فردی است. ولی
روان
شناسی اجتماعی، رفتار آدمی را در گروه و موقعیت‌های اجتماعی مورد مطالعه قرار می‌دهد. بنابراین در
روان
شناسی اجتماعی رفتار به صورت وسیع‌تری مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
مدت‌ها بعد از آغاز
روان
شناسی علمی،
روان
شناسی اجتماعی به عنوان بخشی از جامعه
شناسی شناخته می‌شد. هنوز هم در بعضی از دانشگاه‌ها
روان
شناسی اجتماعی به صورت درسی، در ردیف درس‌های جامعه
شناسی ارایه می‌شود. به طور کلی، هر دو این رشته‌ها به مطالعه رفتار افراد در گروه می‌پردازند ولی جامعه
شناسی اساسا به گروه‌ها و
روان
شناسی اجتماعی به رفتار افراد در میان گروه‌ها نظر دارد. در بسیاری از موارد، این دو علم مسایل یکسانی را مورد مطالعه قرار می‌دهند ولی نگاه آن‌ها به مساله کاملا متفاوت است. مثلا جامعه
شناسی در پی یافتن علل اجتماعی رفتار
پرخاش‌گری به عواملی چون
فقر و بیکاری تاکید می‌کند ولی
روان
شناسی اجتماعی به علل روانی این رفتار می‌پردازد و عاملی چون ناکامی را مطرح می‌کند.
در مورد روش‌های مطالعه، جامعه
شناسی سالیان دراز در بررسی‌های خود از روش‌های علومی چون
حقوق،
تاریخ، مردم
شناسی و
آمار استفاده می‌کرد. اما در حال حاضر می‌توان گفت، جامعه
شناسی روش‌های خود را از
روان
شناسی اجتماعی گرفته است.
روان
شناسی اجتماعی، جنبه‌های تازه‌ای مانند توجه به نگرش‌ها در مطالعه نهادها را برای جامعه
شناسی کشف کرده است. در مقابل، مفهوم نهاد نیز از جامعه
شناسی وارد
روان
شناسی اجتماعی شده است و
روان
شناسان این رشته به آثار آن در رفتار فرد و شرایط حاکم بر رفتار پی برده‌اند. از طرفی
روان
شناسی اجتماعی در تحقیقات خود به اطلاعات جامعه‌شناختی نیازمند است و مطالعات خود را در قالب‌های کاملا معین و مشخص جامعه
شناسی انجام می‌دهد.
جدا کردن
روان
شناسی اجتماعی از مردم
شناسی بسیار دشوار است. زیرا بخش عمده‌ای از شواهد و مدارک مربوط به اثر گروه‌ها بر رفتار فردی از مردم
شناسی اقتباس می‌شود.
روان
شناسی اجتماعی برای تبیین و تحلیل یک رفتار خاص به کرات از مدارک جمع‌آوری شده از قبایل ابتدایی و جوامع دور افتاده و ساده اطراف جهان استفاده می‌کند. شاید بتوان وجه تفاوت این دو رشته را در آن دانست که
روان
شناسی اجتماعی، علمی‌تر از مردم
شناسی است. مردم
شناسی عمدتا جنبه توصیفی دارد ولی در
روان
شناسی اجتماعی از روش علمی و تحقیقات کنترل شده آزمایشگاهی بیشتر استفاده می‌شود. یکی از موضوعات مشترک میان این دو رشته "خصیصه ملی" است که توجه به آن باعث رشد و توسعه مردم
شناسی شده است، به نحوی که این رشته مدعی شده است که در زمینه شناخت انسان می‌توان به تبیین تام و کامل دست یافت.
•
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «ارتباط روان شناسی اجتماعی با رشته های مشابه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۵/۲۸.
