• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ادات (منطق)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ادات یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای لفظ مفرد، فاقد معنای مستقل است.


ادات از اقسام لفظ مفرد است که به تنهایی، معنای مستقلی ندارد و در دلالت بر معنای خود به انضمام لفظ دیگر نیاز دارد؛ مانند: «من» و «الی» در عربی، و «از» و «تا» در فارسی؛ مثل: از قم تا تهران مسافرت کردم.
علامه حلی می‌گوید: لفظ مفرد غیر تام، لفظی است که دلالت آن به خودی خود کامل و مستقل نباشد و در دلالت بر معنای خود به انضمام لفظ دیگری نیازمند باشد؛ مثل: حرف با در جمله کتبت بالقلم.
[۱] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۱.    


وجه تسمیه مفرد غیر تام به ادات، که درلغت به معنای ابزار است، این است که در واقع، این قبیل الفاظ، آلت و ابزار ترکیب بعضی الفاظ با بعضی دیگرند.
[۲] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۵.


اقسام ادات عبارت‌اند از: ادات رابطه، ادات غیر رابطه، ادات سلب، ادات عدول و ادات استثنا.
[۳] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۴-۱۵.    
[۴] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، ص۴.    
[۵] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌المیزان، ص۱۴.
[۶] ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۴۲-۱۴۳.
[۷] تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۲۶-۲۷.
[۸] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۲۸-۲۹.
[۹] مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۶۴.    
[۱۰] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۱۸-۱۹.    
[۱۱] شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۴.
[۱۲] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۱۴۰-۱۴۱.    
[۱۳] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۴-۶۶.
[۱۴] گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۵۳.
[۱۵] سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۱۱۳.
[۱۶] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۸.
[۱۷] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۳۶-۳۸.
[۱۸] جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۷۴.
[۱۹] ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق، ص۵۳.
[۲۰] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین، ص۵۷.    


۱. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۱.    
۲. ↑ خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۵.
۳. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۴-۱۵.    
۴. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، ص۴.    
۵. ↑ فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌المیزان، ص۱۴.
۶. ↑ ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۴۲-۱۴۳.
۷. ↑ تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۲۶-۲۷.
۸. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۲۸-۲۹.
۹. ↑ مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۶۴.    
۱۰. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۱۸-۱۹.    
۱۱. ↑ شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۴.
۱۲. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۱۴۰-۱۴۱.    
۱۳. ↑ خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۴-۶۶.
۱۴. ↑ گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۵۳.
۱۵. ↑ سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۱۱۳.
۱۶. ↑ مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۸.
۱۷. ↑ قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۳۶-۳۸.
۱۸. ↑ جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۷۴.
۱۹. ↑ ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق، ص۵۳.
۲۰. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین، ص۵۷.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «ادات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۸.    
خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی به انضمام واژه نامه فرانسه و انگلیسی، ص۸.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
جعبه ابزار