• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اخطل (دائرة‌المعارف‌مؤلفان‌اسلامی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابومالک غیاث بن صلت تغلبی (۱۹-۹۰ق)، معروف به اخطل، از شاعران تغلبی قرن اول هجری قمری بود. وی به خاطر ستایش خلفای بنی امیه و والیان و عمّال آنان، از شان و منزلت خاصی برخوردار شد. اخطل از شاعران معروف زمان خود بود و با جریر و فرزدق در یک طبقه و همطراز بودند و یکدیگر را هجو می‌نمودند.


ابومالک غیاث بن صلت بن طارقة تغلبی، معروف به اخطل، در سال ۱۹ق
[۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۲۳.    
در حیره، مکانی بین کوفه و نجف متولد شد. وی از قبیله بنی تغلب بود که پیش از اسلام در عراق پراکنده بودند. او همچون بیشتر تغلبیان پیرو دین مسیحیت بود و با اینکه معاشرت زیادی با مسلمانان داشت، تا هنگام مرگ بر دین خود باقی ماند.
[۲] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۰۴.


اخطل به معنای سفیه، لقبی بود که یکی از شاعران تغلبی به نام کعب بن جعیل بر او نهاده بود.
[۳] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۸، ص۴۱۷.    
همچنین او به دَوْبل و ذوالصلیب شهرت داشت.
[۴] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۸، ص۱۰۵.    


اخطل از شاعران معروف زمان خود بود و با جریر و فرزدق در یک طبقه و همطراز بودند و یکدیگر را هجو می‌نمودند.
[۵] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۸، ص۴۱۸-۴۱۹.    
به گفته ابن خلکان، تمام علما در اینکه بین شاعران دوران اسلامی کسی به مثل جریر، فرزدق و اخطل وجود ندارد، اتفاق‌نظر دارند
[۶] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۱، ص۳۲۱.    
و حتی برخی او را در شعر بر فرزدق و جریر مقدم می‌دارند.
[۷] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۸، ص۱۰۵.    
اخطل در آغاز با ستایش اشراف و بزرگان کوفه و بصره اموالی به دست آورد و سپس به دمشق رفت
[۸] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۰۴.
و به مدح معاویه، یزید و حاکمان بنی مروان پرداخت.
[۹] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ص۴۷۳.    
او بارها برای دیدار برخی از حکام به دمشق سفر کرد و به خاطر ستایش خلفای بنی امیه و والیان و عمّال آنان، از شان و منزلت خاصی برخوردار شد و به حدی سرسپرده دستگاه بنی امیه بود. آن هنگام که کعب بن جعیل از شاعران بنی امیه از دستور یزید بن معاویه در هجو انصار سر باز زد، وی به رغم جوانی، به آن مبادرت کرد.
[۱۰] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۸، ص۱۰۵.    
او در سال ۹۰ق درگذشت.
[۱۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۴۲.    
دیوان شعر اثر اوست.
[۱۲] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۰۴.
[۱۳] ابوتمام، حبیب بن اوس، نقائض جریر و اخطل، ص۹۷.
[۱۴] مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۱۷۶ به بعد.    
[۱۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۶، ص۲۸۴.    
[۱۶] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۷، ص۲۹۰.    
[۱۷] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۵۸۹.    
[۱۸] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، المزهر، ج۲، ص۳۶۷.    
[۱۹] جاحظ، عمرو بن بحر، البیان و التبیین، ج۱، ص۱۵۵.    
[۲۰] ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۱، ص۳۳۸.    
[۲۱] بغدادی، عبدالقادر بن عمر، خزانة الادب، ج۱۱، ص۱۳۲.    
[۲۲] ابن حزم، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، ص۳۰۵.    
[۲۳] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۳۱۰.    
[۲۴] علم‌ الهدی، سید مرتضی، الامالی، ج۱، ص۲۶۷.    
[۲۵] علم‌ الهدی، سید مرتضی، الامالی، ج۱، ص۳۴۳.    
[۲۶] قالی، اسماعیل بن قاسم، الامالی، ج۲، ص۱۷۹.    
[۲۷] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۱، ص۴۳۹.    
[۲۸] تنوخی، محسن بن علی، الفرج بعد الشده، ج۲، ص۳۳۸.
[۲۹] جمحی، محمد بن سلام، طبقات فحول الشعراء، ج۲، ص۴۵۱.    
[۳۰] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۷، ص۵۰.    
[۳۱] بکری‌ اندلسی، عبدالله بن عبدالعزیز، سمط اللآلی، ج۱، ص۴۴.    


۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۲۳.    
۲. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۰۴.
۳. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۸، ص۴۱۷.    
۴. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۸، ص۱۰۵.    
۵. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۸، ص۴۱۸-۴۱۹.    
۶. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۱، ص۳۲۱.    
۷. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۸، ص۱۰۵.    
۸. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۰۴.
۹. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ص۴۷۳.    
۱۰. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۸، ص۱۰۵.    
۱۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۴۲.    
۱۲. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۲۰۴.
۱۳. ↑ ابوتمام، حبیب بن اوس، نقائض جریر و اخطل، ص۹۷.
۱۴. ↑ مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۱۷۶ به بعد.    
۱۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۶، ص۲۸۴.    
۱۶. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۷، ص۲۹۰.    
۱۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۵۸۹.    
۱۸. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، المزهر، ج۲، ص۳۶۷.    
۱۹. ↑ جاحظ، عمرو بن بحر، البیان و التبیین، ج۱، ص۱۵۵.    
۲۰. ↑ ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۱، ص۳۳۸.    
۲۱. ↑ بغدادی، عبدالقادر بن عمر، خزانة الادب، ج۱۱، ص۱۳۲.    
۲۲. ↑ ابن حزم، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، ص۳۰۵.    
۲۳. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۳۱۰.    
۲۴. ↑ علم‌ الهدی، سید مرتضی، الامالی، ج۱، ص۲۶۷.    
۲۵. ↑ علم‌ الهدی، سید مرتضی، الامالی، ج۱، ص۳۴۳.    
۲۶. ↑ قالی، اسماعیل بن قاسم، الامالی، ج۲، ص۱۷۹.    
۲۷. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۱، ص۴۳۹.    
۲۸. ↑ تنوخی، محسن بن علی، الفرج بعد الشده، ج۲، ص۳۳۸.
۲۹. ↑ جمحی، محمد بن سلام، طبقات فحول الشعراء، ج۲، ص۴۵۱.    
۳۰. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۷، ص۵۰.    
۳۱. ↑ بکری‌ اندلسی، عبدالله بن عبدالعزیز، سمط اللآلی، ج۱، ص۴۴.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۰۰، برگرفته از مقاله «غیاث تغلبی».


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 90 (قمری) | زادگان سال 19 (قمری) | شاعران خلفای اموی | شاعران عرب قرن 1 (قمری) | شخصیت‌های قرن 1 (قمری) | مؤلفان قرن 1 (قمری)
جعبه ابزار