اخذ علت عام مکان خاص

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

اخذ علت عام مکان خاص از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و یکی از مصادیق مغالطه وضع مالیس بعلة علة است.

---

یکی از اقسام «اخذ ما لیس بعلة علة»، «اخذ علت عام مکان خاص» است. گاهی خاص، علت وجود چیزی است، ولی گمان می‌رود که عام، علت است، و با وجود عدم خاص، آثار وجودی آن را برای عام ثابت می‌کنند؛ مثل آنکه رنگ سیاهی، علت در هم کشیده‌ شدن چشم است وکسی گمان می‌برد که این خاصیت در هر رنگی موجود است. این اشتباه به سبب گرفتن «ما بالعرض» به جای «ما بالذات» است؛ یعنی صفتِ باواسطه به جای بی‌واسطه تصور شده است.
یکی دیگر از موارد سوء اعتبار حمل، شبیه علت را علت‌ پنداشتن است، چنان‌که بعضی، مثال و صورت چیزی را که علت است به جای خود علت قرار داده‌اند؛ مانند بعضی از کسانی که وجود ذهنی را انکار کرده و گفته‌اند: اگر ماهیت در ذهن یافت شود، باید خاصیت آن را داشته باشد، و آتش ذهنی سوزاننده باشد.

---