اخباریون
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اخباریون به گروهی از
علمای امامیه ، معتقد به حرمت
اجتهاد و انحصار
منابع احکام در سنت
معصومین (علیهم السلام) اطلاق می‌شود.
اخباریون، گروهی از علمای
امامیه هستند که اجتهاد را
حرام شمرده و تنها راه دست رسی به
احکام شرع را
سنت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)و امامان معصوم(علیهم السلام) می‌دانند و به همین خاطر رجوع مستقیم به قرآن و استفاده از
عقل و
اجماع را برای شناخت احکام جایز نمی‌دانند، زیرا اعتقاد دارند
قرآن را «مخاطبان آن (مَن خُوطِبَ به) می‌فهمند و مخاطبان اصلی قرآن،
معصومان (علیهم السلام)هستند؛ بنابراین، آنان می‌توانند به طور مستقیم از قرآن بهره بگیرند، اما دیگران، چون مخاطب اصلی قرآن نبوده و با زبان آن آشنا نیستند، قرآن برای آنها
حجیت ندارد.
به نظر این گروه اجماع نیز اگر بر مبنای کشف از
قول معصوم (علیه‌السلام)، حجت باشد،
حجیت آن به سنت بر می‌گردد و اگر کاشف از قول معصوم (علیه‌السلام) نباشد، حجت نیست. حکم عقل نیز در صورتی که دارای مبدأ حسی یا قریب به حس نباشد، حجیت ندارد، زیرا عقل نمی‌تواند
فلسفه احکام و مصالح و مفاسد واقعی مسایل شرعی را درک کند.
مرام
اخباری گری به طور رسمی، از اوایل قرن یازدهم هجری و با ریاست «
میرزا محمد امین استرآبادی » صاحب کتاب «
الفوائد المدنیة » به وجود آمد، هر چند نشانه‌هایی از اخباری گری از زمان‌های دورتر در کلمات گروهی از محدثان به چشم می‌خورد. بعد از
استرآبادی، ریاست این فرقه را «
شیخ یوسف بحرانی » به عهده گرفت.
استرآبادی تلاش زیادی را برای اثبات و گسترش دیدگاه و مسلک خود آغاز کرده بود و در نتیجه، زمان زیادی نگذشت که مرام او گسترش چشمگیری یافت.
در عراق، بزرگانی با موقعیت اجتماعی بالا، به مرام او پیوستند و شهر مقدس
کربلا به صورت مرکز نشر اخباری گری و پایگاه اصلی طرفداران این نظریه در آمد. در این روزگار، مجتهدان و فقهایی که به مرام اخباری گری اعتقاد نداشتند، در نظر مردم بی‌اعتبار و فاقد جایگاه اجتماعی بودند. همچنین، نوع برخورد اخباری‌ها با مجتهدان بسیار شدید و بدبینانه بود و آنان تمام امکانات خود را برای ستیز با
فقها به کار می‌بردند. این جریان ادامه داشت تا آن که شخصیتی چون مرحوم «
وحید بهبهانی » در صحنه مباحثات علمی ظاهر گشت و با روی کار آمدن او، اخباری گری شکست خورده و منزوی گردید.
نکته:
کلمه «اخباری»، بر دو معنا اطلاق می‌شود:
۱. در یک کار برد، به معنای «محدث» است و بر کسانی هم چون «
صدوق » و «
کلینی » اطلاق می‌شود؛
۲. در معنای دیگر، مقابل اصولی می‌آید و استعمال آن به این معنا، در زمان حاضر، شیوع بیشتری دارد و به مرحله
تبادر نیز رسیده است.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۲۹، برگرفته از مقاله «اخباریون».
