• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احمد بهمنیار

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بهمنیار، احمد، ادیب و استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران می‌باشد.



وی در بیست و نهم ربیع‌الاول ۱۳۰۱ در کرمان به دنیا آمد.


و علوم مقدماتی را در همین شهر نزد آقا میرزا حسن کوهبنانی و ملا غلامرضا رباطی فراگرفت؛ سپس نزد پدر و برادرش، آقا محمدعلی و آقا محمدجواد که هر دو به «مُعَلِّم» معروف بودند، به تحصیل صرف و نحو و علوم و معارف متداول پرداخت.


و شانزده ساله بود که خود نیز به تدریس اشتغال یافت.


در هیجده سالگی، علاوه بر تدریس، اداره مدرسه ابراهیمیّه را که بعداً با نظام و برنامه جدید وزارت معارف، «علمیّه» و «سعادت» نامیده شد، بر عهده گرفت و مدرسه دیگری هم به نام «اسلامیّه» در بم تأسیس کرد که پس از چندی به «عمادیّه» شهرت یافت.
[۱] احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صیکم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
[۲] احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صچهارم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
[۳] احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صششم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
[۴] احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صهشتم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
[۵] احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صدهم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.



بهمنیار در آغاز جوانی به میرزا احمد دهقان معروف بود و در اشعاری که با نوعی نوآوری و تجدُّدخواهی می‌سرود، «دهقان» تخلص می‌نمود
و با دیگر آزادی‌خواهان کرمان در حزب دموکرات به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی نیز مشغول بود.


در ۱۳۲۹، روزنامه دهقان را تأسیس کرد و به نشر مقالات و اشعار انقلابی پرداخت، که در ۱۳۳۴، به دستگیری او و جمعی از هم مسلکانش منجر شد و بهمنیار مدت چهارده ماه و هفت روز در فارس در ارگ کریم‌خانی زندانی گردید.


بهمنیار زبان ترکی عثمانی را در زندان به خوبی یاد گرفت، و قصیده‌ای غرّا دربَثّالشَّکْوی سرود که متجاوز از صد بیت است و از حیثِ مضمون و معنی، حبسیّات مسعود سعد و خاقانی و از لحاظ وزن و قافیه و برخی تعبیرات و الفاظ، یکی از قصاید سنایی را به یاد می‌آورد.
[۶] محمدحسن فروزانفر، مجموعه مقالات و اشعار استاد بدیع الزمان فروزانفر، ج۱، ص۲۹۶، با مقدمه زرین کوب، چاپ عنایت الله مجیدی : «احمد بهمنیار»، تهران ۱۳۵۱ ش.
[۷] ایرج افشار، «احمد بهمنیار، ج۱، ص۲۹۳، ۱۳۰۱ ق ـ ۱۳۳۴ ش»، فرهنگ ایران زمین، ج ۳، (۱۳۳۴ش).
[۸] احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صسی و دوم ـ سی و ششم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
[۹] حمید فرزام، «یادی از استاد بهمنیار کرمانی»، ج۱، ص۱۷، فصلنامه کرمان، ش ۱۳ و ۱۴ (تابستان و پائیز ۱۳۷۳).



بهمنیار در رمضان ۱۳۳۵، با سپردن تعهدنامه عدم دخالت در امور سیاسی، به اتفاق دیگر زندانیان آزاد و عازم تهران گردید.
او بر اثر تنگدستی، به خدمت در اداره مالیه خراسان و عضویت در اداره تحدید، تن در داد.


در ۱۳۰۱ش در مشهد ، روزنامه‌ای به نام فکر آزاد منتشر کرد که دو سال ادامه یافت سپس، از دارایی خراسان استعفا کرد و به تهران برگشت (۱۳۰۳ش)
و به یاری حسین پژمان بختیاری یک سال دیگر روزنامه را انتشار داد، اما پس از دوره سوم، روزنامه تعطیل شد.


در ۱۳۰۵ش، به اداره معارف آذربایجان انتقال یافت و پس از یک سال تدریس در دبیرستان محمّدیه تبریز ، به تهران بازگشت و در ۱۳۰۶ش، در زمان داور، در تصحیح قوانین و تجدید تشکیلاتِ عدلیّه با چند تن از فضلا و صاحب‌نظران همکاری نمود.
در مأموریت‌هایی که به وی محوّل شد، ابتدا به قزوین و بعد به همدان رفت و در آن‌جا با بهاءالملک، برادر اعتمادالدوله میرزا یحیی‌خان قراگزلو، وزیر معارفِ وقت آشنا شد؛ از این رهگذر بدان وزارت‌خانه منتقل گردید و در دارالفنون و دیگر مدارس به تدریس پرداخت و در بهمن ۱۳۱۰ به معلّمی دارالمعلمین عالی انتخاب گردید، اما پس از مدتی مجدداً به دارالفنون برگشت.


در ۱۳۱۳ش، بعد از تأسیس دانشگاه تهران ، بهمنیار به عضویت هیئت علمی دانشکده معقول و منقول درآمد، و در ۱۳۱۵ش به استادی زبان و ادبیات عربی در دانشکده ادبیات منصوب شد و مدارج کمال را یکی پس از دیگری پیمود و در ۱۳۲۱ش به عضویت پیوسته فرهنگستان ایران انتخاب گردید.
[۱۰] ایرج افشار، «احمد بهمنیار، ج۱، ص۲۹۴، ۱۳۰۱ ق ـ ۱۳۳۴ ش»، فرهنگ ایران زمین، ج ۳، (۱۳۳۴ش).
[۱۱] احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صسیم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
[۱۲] احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صچهل و چهارم ـ چهل و نهم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.

بهمنیار از ۱۳۳۲ش، در هفتادسالگی، به چند ساعت تدریس عربی در دوره دکتری اکتفا کرد و تا پایان زندگی بدین خدمت معنوی ادامه داد.


او در روز جمعه دوازدهم آبان ۱۳۳۴ درگذشت و روز پنجشنبه هجدهم آبان همان سال در کربلا ، در وادی ایمن ، به خاک سپرده شد.
[۱۳] احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صچهل و نهم ـ پنجاهم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.



بهمنیار فهرست آثار و تألیفاتش را به خط خود نگاشته است.
[۱۴] احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صشصت و پنجم ـ شصت و ششم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.

مهم‌ترین آثار چاپ شده وی عبارت‌اند از: روزنامه دهقان (کرمان ـ دو سال ـ ۱۳۲۹ـ ۱۳۳۱)؛ روزنامه فکر آزاد (مشهد ـ دو سال ـ، تهران ـ یک سال ـ، ۱۳۰۱ـ ۱۳۰۴ ش)؛ تحفه احمدیه در شرح الفیّة ابن مالک (۱۳۳۰، ۲ جلد)؛ تصحیح اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید (تهران ۱۳۱۳ش)؛
تصحیح التوسل الی التّرسلِ بهاءالدین محمد بن مؤید بغدادی (تهران ۱۳۱۵ ش)؛ تصحیح تاریخ بیهق ِ ابوالحسن علی بن زید بیهقی (تهران ۱۳۱۷ش)؛ منتخب اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید (تهران ۱۳۲۰ ش)؛ «املای فارسی» (نامه فرهنگستان، ش ۴، سال اول و ش ۱، سال دوم ۱۳۲۲ـ۱۳۲۳ش)؛ 
[۱۵] علی اکبر دهخدا، لغت نامه، ج۱، ص۱۴۸ـ۱۷۷، زیر نظر محمد معین، تهران ۱۳۲۵ـ۱۳۵۹ش.
شرح احوال و آثار صاحب بن عبّاد (به کوشش باستانی پاریزی، دانشگاه تهران، ۱۳۴۴ ش)؛ داستان‌نامه بهمنیاری
[۱۶] چاپ دوم، ۱۳۶۹ش، احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
تصحیح الابنیة عن حقایق الادویة (به کوشش حسین محبوبی اردکانی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۱ ش).


دیوان اشعار استاد بهمنیار که خود از آن نام برده، بیش از ۵۰۰، ۱ بیت است.
بعضی از قصاید و غزل‌ها و مسمط‌ها و قطعه‌ها و مثنوی‌های او در جاهای گوناگون به چاپ رسیده که از آن میان حبسیه ۱۲۳ بیتی او
و نیز قطعات و مثنوی‌های انتقادی طنزآمیز و نغزی که به شیوه لافونتن، داستان‌پرداز معروف فرانسوی، به نظم آورده در خور توجه است.
[۱۷] حمید فرزام، «یادی از استاد بهمنیار کرمانی»، ج۱، ص۱۹، فصلنامه کرمان، ش ۱۳ و ۱۴ (تابستان و پائیز ۱۳۷۳).



رساله املای فارسی بهمنیار که بیش از نیم قرن از چاپ آن می‌گذرد، مانند دیگر آثار وی، از جهت صحّت و اتقانِ مطالب و نظم منطقی و قبول خاص و عام، از بهترین آثاری است که تاکنون در این‌باره تألیف شده است.


بهمنیار، در سالهای ۱۳۱۹ـ۱۳۲۰ش نیز، در تنظیم و تدوین لغت‌نامه با علی اکبر دهخدا همکاری می‌کرد.
[۱۸] علی اکبر دهخدا، لغت نامه، ج۱، مقدمه معین، ص۴۲۱، زیر نظر محمد معین، تهران ۱۳۲۵ـ۱۳۵۹ش.
[۱۹] علی اکبر دهخدا، لغت نامه، ج۱، مقدمه معین، ص۴۲۴، زیر نظر محمد معین، تهران ۱۳۲۵ـ۱۳۵۹ش.



(۱) ایرج افشار، «احمد بهمنیار، ۱۳۰۱ ق ـ ۱۳۳۴ ش»، فرهنگ ایران زمین، ج ۳، (۱۳۳۴ش).
(۲) احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
(۳) علی اکبر دهخدا، لغت نامه، زیر نظر محمد معین، تهران ۱۳۲۵ـ۱۳۵۹ش.
(۴) حمید فرزام، «استاد احمد بهمینار کرمانی»، نامه فرهنگستان علوم، سال ۵، ش ۱۰ و ۱۱ (پاییز و زمستان ۱۳۷۷).
(۵) حمید فرزام، «یادی از استاد بهمنیار کرمانی»، فصلنامه کرمان، ش ۱۳ و ۱۴ (تابستان و پائیز ۱۳۷۳).
(۶) محمدحسن فروزانفر، مجموعه مقالات و اشعار استاد بدیع الزمان فروزانفر، با مقدمه زرین کوب، چاپ عنایت الله مجیدی : «احمد بهمنیار»، تهران ۱۳۵۱ ش.

 
۱. ↑ احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صیکم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
۲. ↑ احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صچهارم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
۳. ↑ احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صششم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
۴. ↑ احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صهشتم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
۵. ↑ احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صدهم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
۶. ↑ محمدحسن فروزانفر، مجموعه مقالات و اشعار استاد بدیع الزمان فروزانفر، ج۱، ص۲۹۶، با مقدمه زرین کوب، چاپ عنایت الله مجیدی : «احمد بهمنیار»، تهران ۱۳۵۱ ش.
۷. ↑ ایرج افشار، «احمد بهمنیار، ج۱، ص۲۹۳، ۱۳۰۱ ق ـ ۱۳۳۴ ش»، فرهنگ ایران زمین، ج ۳، (۱۳۳۴ش).
۸. ↑ احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صسی و دوم ـ سی و ششم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
۹. ↑ حمید فرزام، «یادی از استاد بهمنیار کرمانی»، ج۱، ص۱۷، فصلنامه کرمان، ش ۱۳ و ۱۴ (تابستان و پائیز ۱۳۷۳).
۱۰. ↑ ایرج افشار، «احمد بهمنیار، ج۱، ص۲۹۴، ۱۳۰۱ ق ـ ۱۳۳۴ ش»، فرهنگ ایران زمین، ج ۳، (۱۳۳۴ش).
۱۱. ↑ احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صسیم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
۱۲. ↑ احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صچهل و چهارم ـ چهل و نهم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
۱۳. ↑ احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صچهل و نهم ـ پنجاهم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
۱۴. ↑ احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، ج۱، صشصت و پنجم ـ شصت و ششم، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
۱۵. ↑ علی اکبر دهخدا، لغت نامه، ج۱، ص۱۴۸ـ۱۷۷، زیر نظر محمد معین، تهران ۱۳۲۵ـ۱۳۵۹ش.
۱۶. ↑ چاپ دوم، ۱۳۶۹ش، احمد بهمنیار، داستان نامه بهمنیاری، چاپ فریدون بهمنیار، تهران ۱۳۶۹ش.
۱۷. ↑ حمید فرزام، «یادی از استاد بهمنیار کرمانی»، ج۱، ص۱۹، فصلنامه کرمان، ش ۱۳ و ۱۴ (تابستان و پائیز ۱۳۷۳).
۱۸. ↑ علی اکبر دهخدا، لغت نامه، ج۱، مقدمه معین، ص۴۲۱، زیر نظر محمد معین، تهران ۱۳۲۵ـ۱۳۵۹ش.
۱۹. ↑ علی اکبر دهخدا، لغت نامه، ج۱، مقدمه معین، ص۴۲۴، زیر نظر محمد معین، تهران ۱۳۲۵ـ۱۳۵۹ش.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «احمد بهمنیار»، شماره۲۲۹۸.    


رده‌های این صفحه : ادیبان | تراجم
جعبه ابزار