• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احمد بن فضلان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: احمد بن فضلان
مقالات مرتبط: احمد بن فضلان (مقاله‌دوم).


احمد بن فضلان(زنده در سال ۳۱۰ق) برده آزادشده و فقیه کنجکاو در دستگاه مقتدر حاکم عباسی بود که به سرپرستی گروهی از فقیهان، معلمان و مترجمان به درخواست پادشاه بلغار برای معرفی شریعت اسلام به این سرزمین اعزام شد. سفرنامه او که به "کتاب جغرافیا" نیز معروف است، به چاپ رسیده است.


احمد بن فضلان بن عباس، مشهور به ابن فضلان، برده آزادشده
[۱] جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۶۴۱.
محمد بن سلیمان حنفی (معروف به کاتب الجیش)، فاتح مصر بود و سپس به جمع موالیان مقتدر حاکم عباسی پیوست.
[۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۱۹۵.    

او مردی فقیه، بسیار باریک بین و دارای ذهنی سخت کنجکاو بود و در دستگاه مقتدر صاحب جایگاهی والا بود. پادشاه بلغار به نام اَلْتُتْمُش فرزند یلطوار
[۳] جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۶۴۱.
با فرستادن سفیری نزد مقتدر، درخواست مبلّغی کرد تا او و مردم کشورش را با شریعت اسلام آشنا کند.
[۴] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۳۲۲.    

حاکم عباسی نیز گروهی از فقیهان، معلمان و مترجمان را همراه با هدایایی به سرپرستی ابن فضلان رهسپار آن دیار کرد. وظیفه خاص ابن فضلان خواندن نامه‌های حاکم عباسی برای شاه بلغار و تقدیم هدایا به وی بود. او و گروه همراهش در آغاز تابستان سال ۳۰۹ هجری راهی آن دیار شدند و در تابستان سال بعد به سرزمین بلغارهای ترک در پیوستگاه دو رود کاما و ولگا رسیدند و وارد پایتخت آنها، شهر «قازان» شدند.
[۵] جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۶۴۱.


مذهب ابن فضلان به دست نیامد. او از لحاظ اخلاقی دارای عجب و غرور بود. مردم مسلمان خوارزم را وحشی‌ترین مردم از «دیدگاه اخلاقی و شیوه سخن گفتن» دانسته و سخن گفتن آنها را به «جیرجیر سار» تشبیه کرده است یا آنکه غزان را «خران گمراه» و باشگیرها (گردنه گیرها) را «شریرترین گروه ترکان» خوانده است.
[۶] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۴۰۰.


کتاب جغرافیا اثر ابن فضلان است.
[۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیه العارفین، ج۱، ص۵۷.    
شاید مراد از این کتاب، همان سفرنامه او باشد که چاپ شده است. احتمال دارد سفرنامه (الرحله) اثر جداگانه‌ای باشد.(دیگر منابع:
[۸] دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، ص۱، ص۲۹۸.
[۹] جمعی از نویسندگان، دانشنامه ایران و اسلام، ج۵، ص۷۶۴.
[۱۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۱، ص۳۶۲.    
)


۱. ↑ جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۶۴۱.
۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱، ص۱۹۵.    
۳. ↑ جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۶۴۱.
۴. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۳۲۲.    
۵. ↑ جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۶۴۱.
۶. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۴۰۰.
۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیه العارفین، ج۱، ص۵۷.    
۸. ↑ دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، ص۱، ص۲۹۸.
۹. ↑ جمعی از نویسندگان، دانشنامه ایران و اسلام، ج۵، ص۷۶۴.
۱۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۱، ص۳۶۲.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «احمد بن فضلان»، ج۲، ص۶۹.



جعبه ابزار