• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احمد بن علی منجم (مقاله‌سوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: احمد بن علی منجم (مقاله‌سوم)
مقالات مرتبط: احمد بن علی منجم.


احمد بن علی منجم (م. حدود ۳۲۰ق) ملقب به ابن منجم، مؤلف، شاعر و دانشمند قرن چهارم هجری قمری بود. وی در خاندان آل منجم (بنی منجم) رشد و نمو کرد، که شناخته شده در علم و سیاست بودند.


ابوعیسی احمد بن علی بن یحیی بن ابی منصور منجم ملقب به ابن منجم، از خاندان آل منجم (بنی منجم) بود.
[۱] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۷۸.    

جد اعلای وی ابومنصور از ندیمان خاص خلفای عباسی از متوکل تا معتمد بود و در دربار ایشان به خدمت اشتغال داشت.
[۲] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۷۶-۱۷۸.    

عمویش محمد بن یحیی منجم نیز فردی ادیب، سخنور و زبان آور بود و در دانش موسیقی و ستاره شناسی مهارت داشت.
[۳] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۷۶    

پدرش علی بن یحیی نخست در دستگاه محمد بن اسحاق مصعبی و سپس در دربار فتح بن خاقان، وزیر برجسته متوکل عباسی (م. ۲۴۷ق) خدمت می‌کرد و در پایان حکومت معتمد در سال ۲۷۹ هجری از دنیا رفت.
[۴] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۷۶.    

به هرحال ابوعیسی برخاسته از خاندانی شناخته شده در علم و سیاست بود و خود از دانشمندان فاضل و برجسته قلمداد می‌شد
[۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادبا، ج۵، ص۲۰۲۲.    


احمد منجم تالیفاتی نیز دارد که از جمله آنها:
• کتاب سنی العالم که یکی از مصادر تاریخ ابوالفدا بوده است. ابوالفدا درباره کتاب وی می‌نویسد: این کتاب در یک مجلد و مشتمل بر تواریخ کهن است.
[۶] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۱، ص۳.
برخی از این کتاب با عنوان البیان عن تاریخ سنی زمان العالم علی سبیل الحجة و البرهان یاد کرده‌اند.
[۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۲۶۴.    

• افزون بر این اثر، ابومنصور ثمالی
[۸] ثعالبی، عبدالملک بن محمد، یتیمه الدهر، ج۳، ص۲۴۸.    
و برخی معاصران
[۹] علامه امینی، الغدیر، ج۴، ص۵۱.    
اشعاری را به وی نسبت داده‌اند.
• به نوشته ابن الندیم، قسطا بن لوقا ـ ریاضی‌دان و مترجم نامدار ـ در پاسخ به کتابی که ابوعیسی درباره نبوت پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) نوشته بود، رساله‌ای برای وی نگاشت.
[۱۰] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۵۷.    


تاریخ دقیق درگذشت ابن منجم معلوم نیست؛ ولی در برخی منابع متاخر حدود ۳۲۰ هجری آمده است.
[۱۱] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۲۶۴.    

(دیگر منابع:
[۱۲] مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۱، ص۱۴.
[۱۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۲۸.    
[۱۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۲۴.    
[۱۵] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۲۹.
[۱۶] قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکما، ص۲۶۳.    
[۱۷] ابن ابی اصیبعة، احمد بن قاسم، عیون الانبا، ص۳۲۹.    
[۱۸] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء۲، ص۱۵۶.
).
۱. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۷۸.    
۲. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۷۶-۱۷۸.    
۳. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۷۶    
۴. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۷۶.    
۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادبا، ج۵، ص۲۰۲۲.    
۶. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۱، ص۳.
۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۲۶۴.    
۸. ↑ ثعالبی، عبدالملک بن محمد، یتیمه الدهر، ج۳، ص۲۴۸.    
۹. ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۴، ص۵۱.    
۱۰. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۵۷.    
۱۱. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۲۶۴.    
۱۲. ↑ مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۱، ص۱۴.
۱۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۲۸.    
۱۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۲۴.    
۱۵. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۲۹.
۱۶. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکما، ص۲۶۳.    
۱۷. ↑ ابن ابی اصیبعة، احمد بن قاسم، عیون الانبا، ص۳۲۹.    
۱۸. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء۲، ص۱۵۶.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «احمد منجم»، ج۲، ص۱۲۵.


رده‌های این صفحه : دانشمندان قرن 4 (قمری) | درگذشتگان سال 320 (قمری) | شاعران قرن 4 (قمری) | شخصیت‌های قرن 4 (قمری) | مؤلفان قرن 4 (قمری)
جعبه ابزار