احمد بن علی ابّار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَبّار، ابوالعباس احمد بن علی بن مسلم نخشبی محدث
بغداد (د ۲۹۰ق/۹۰۳م) است.
ابّار به معنی گَرْداندازِ
نخل آمده و در مورد بعضی دیگر از کسانی که به ابّار معروف شده‌اند گفته شده است که به معنی سوزنگر (سوزن‌ساز) مشتق از «ابره» به معنی
سوزن است
و
ابن اثیر وجه تسمیۀ نخستین را خطا دانسته‌است.
ابن ماکولا نسب خُیوطی را نیز به نام او افزوده است.
گویا اصل ابّار از نخشب (نسفِ)
ماوراء النهر بوده‌است چه، برخی از مآخذ نسبت نخشبی را به دنبال نام او آورده‌اند
و
یاقوت نیز او را بلخی دانسته‌است.
ابّار در بغداد ساکن بود و در آن‌جا از محدثانی چون مسدّد، عبداللـه بن محمد بن اسماء، امیّه بن بسطام، علی بن عثمان لاحقی، عباس بن ولید نرسی، محمود بن غیلان، یعقوب بن حمید بن کاسب، علی بن حُجر و ابوقدامۀ سرخسی
حدیث شنید.
در
دمشق نیز از عده‌ای استماع حدیث کرد.
در مآخذ متعدد بر شمار مشایخ او افزوده شده است. وی با امام
احمد بن حنبل نیز مجالست داشته و از او چیزهایی پرسیده‌است. از
حکایتی که ضمن احوال او آورده‌اند بر می‌آید که او در
اهواز نیز بوده است.
خطیب بغدادی در شمار کسانی که از ابّار
روایت کرده‌اند، از
ابوالعباس سراج نیشابوری، یحیی بن محمد بن صاعد، ابوسهل بن زیاد قطّان، اسماعیل بن علی خطبی، دعلج بن احمد، جعفر بن محمد بن حکم واسطی و احمد بن جعفر بن سلم نام می‌برد.
مآخذ دیگر بر شمار راویان او افزوده‌اند. ابن حجر او را از بزرگان حفّاظ دانسته است.
ابّار هشتاد و اند
سال زیست و در روز چهارشنبه نیمۀ
شعبان ۲۹۰ق/ژوئیۀ ۹۰۳م درگذشت.
ذهبی گوید: وی تصانیف و کتابی در
تاریخ دارد.
و نیز گوید: من کتاب
تاریخ او را دیده‌ام و مفید است.
(۱) ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، بیروت، دارصادر.
(۲) احمد بن علی ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، بیروت، ۱۳۹۰ق.
(۳) ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، به کوشش عبدالغنی الدّقر، دمشق، ۱۹۸۴م.
(۴) ابن عساکر، علی بن حسن، التاریخ الکبیر، به کوشش عبدالقادر افندی بدران، روضه الشام، ۱۳۳۰ق.
(۵) علی بن هبه اللـه ابن ماکولا، الاکمال، به کوشش عبدالرحمن بن یحیی، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۳ق.
(۶) احمد بن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، بیروت، دارالکتب العربیة.
(۷) محمد بن احمد ذهبی، تذکرة الحفّاظ، بیروت، ۱۳۷۶ق، ۲/۶۴۰.
(۸) محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، به کوشش علی ابوزید، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
(۹) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق.
(۱۰) یاقوت، معجم البلدان، به کوشش ووستنفلد، لایپزیک، ۱۸۸۶-۱۸۷۰م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالعباس ابار»، ج۲، ص۵۸۵.
