احتمال (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِحْتِمال (به همزه مکسور و سکون حاء و کسر تاء) از
واژگان نهج‌البلاغه، به معنای حمل است. نيز به معنى چشم پوشى و عفو آيد و نيز به معنى صبر به كار رود. موارد زیاد از اين کلمه در
نهج‌البلاغه به كار رفته است.
اِحْتِمالبه معنای حمل است.
بعضی از مواردی که از این کلمه در
نهج‌البلاغه به كار رفته است به شرح ذیل می‌باشد.
در مقام موعظه فرمود:
«وَصَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ، وَالْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ، وَالاْحْتِمالُ قَبْرُ العُيُوبِ.»«سينه شخص عاقل صندوق اسرار اوست و «خوش‌رويى» دام
محبّت است و «تحمّل ناراحتى‌ها»
قبر عيوب است.»
(شرح‌های حکمت:
)
آن‌حضرت در رابطه با
خوارج به
ابن عباس مى‌نويسد:
«لاَ تُخَاصِمْهُمْ بِالْقُرْآنِ، فَإِنَّ الْقُرْآنَ حَمَّالٌ ذُو وُجُوه، تَقُولُ وَيَقُولُونَ، وَلكِنْ حاجّهُمْ بالسُّنَّةِ، فَإِنَّهُمْ لَنْ يَجِدُوا عَنْهَا مَحِيصاً.»«با
آیات قرآن با آنها محاجه نكن؛ چرا كه
قرآن (براى اين لجوجان) تاب معانى مختلف و امكان تفسيرهاى گوناگون دارد، تو چيزى مى‌گويى و آنها چيز ديگر (و سخن بجايى نمى‌رسد)، لكن با
سنّت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) با آنها بحث نما! كه در برابر آن پاسخى نخواهند يافت (و مجبور به تسليمند).»
(شرح‌های خطبه:
)
آن‌حضرت به
معاویه مى‌نويسد:
«وَمِنّا سَيِّدا شَبابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَمِنْكُمْ صِبْيَةُ النّارِ، وَمِنّا خَيْرُ نِساءِ الْعالَمينِ وَمِنْكُمْ حَمّالَةُ الْحَطَبِ.»«دو سيّد و آقاى جوانان بهشت (حسن و حسين) از ما هستند و كودكان آتش (اولاد مروان يا فرزندان عقبة بن ابى معيط) از شما، بهترين زنان جهان (فاطمه) از ماست و حمّالة الحطب (همسر ابولهب) از شما.»
(شرح‌های خطبه:
)
مواردی متعدد از این ماده در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حمل»، ج۱، ص۳۰۴.
