احترام محمد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از حقوق
پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله، حق
احترام ایشان است. در این مقاله آیات مرتبط با احترام حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله معرفی می‌شوند.
پيامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله، داراى احترام ويژه، در پيشگاه
خداوند:
۱. «وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِيهِمْ ...؛
ولي خداوند، تا تو در ميان آنها هستي آنها را مجازات نخواهد كرد....»
۲. «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِ ...؛
خداوند و فرشتگانش بر پيامبر درود مي‌فرستن....»
۳. «لا أُقْسِمُ بِهذَا الْبَلَدِ وَ أَنْتَ حِلٌّ بِهذَا الْبَلَدِ؛
قسم به اين شهر مقدس (مكه). شهري كه تو ساكن هستی.» مقصود از «البلد» شهر مكّه است و سوگند خداوند به مكّه، در حالى كه پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله مقيم آنجا است، بيانگر احترام خاصّ محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله است.
حفظ احترام محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، از وظايف
مؤمنان:
۱. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ ... فَإِذا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا ... وَ لا أَنْ تَنْكِحُوا أَزْواجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَداً إِنَّ ذلِكُمْ كانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيماً؛
اي كساني كه ايمان آورده ايد! در بيوت پيامبر داخل نشويد مگر به شما اجازه داده شود... و وقتي غذا خورديد پراكنده شويد... و نه هرگز همسران او را بعد از او به همسري خود در آوريد كه اين كار نزد خدا عظيم است!»
۲. «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً؛
خداوند و فرشتگانش بر پيامبر درود مي‌فرستند، اي كساني كه ايمان آورده ايد بر او درود فرستيد و سلام گوئيد و تسليم فرمانش باشيد.»
۳. «إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُعَزِّرُوهُ وَ تُوَقِّرُوهُ وَ تُسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ أَصِيلًا؛
ما تو را به عنوان گواه و بشارت دهنده و بيم دهنده فرستاديم.تا به خدا و رسولش ايمان بياوريد و از او دفاع كنيد، او را بزرگ داريد و خدا را صبح و شام تسبيح كنيد.» «تعزیر» مصدر «تعزروه» و به معنای
نصرت توام با بزرگ داشت است.
۴. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ ... إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوى لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِيمٌ؛
اي كساني كه ايمان آورده ايد چيزي را بر خدا و رسولش مقدم نشمريد و پيشي مگيريد و تقواي الهي پيشه كنيد كه خداوند شنوا و داناست. اي كساني كه ايمان آورده ايد صداي خود را فراتر از صداي پيامبر نكنيد، و در برابر او بلند سخن مگوئيد (و داد و فرياد نزنيد) آنگونه كه بعضي از شما در برابر بعضي مي‌كنند، مبادا اعمال شما نابود گردد در حالي كه نمي‌دانيد! آنها كه صداي خود را نزد رسول خدا كوتاه مي‌كنند كساني هستند كه خداوند قلوبشان را براي تقوي خالص نموده، و براي آنها آمرزش و پاداش عظيمي است.»
مصادیق احترام به حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله عبارتند از:
رستگاری، ثمره
امداد محترمانه به پيامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله:
«الّذين يتّبعون الرّسول النّبىّ الأمّىّ ... فالّذين ءامنوا به وعزّروه ونصروه واتّبعوا النّور الّذى أنزل معه أولئك هم المفلحون؛
آنها كه از فرستاده (خدا) پيامبر «امي» پيروي مي‌كنند... آنها كه به او ايمان آوردند و حمايتش كردند و ياريش نمودند و از نوري كه با او نازل شده پيروي كردند آنان رستگارانند»
تکریم محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، همسان با
ایمان به وى:
«إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُعَزِّرُوهُ وَ تُوَقِّرُوهُ ...؛
ما تو را به عنوان گواه و بشارت دهنده و بيم دهنده فرستاديم.تا به خدا و رسولش ايمان بياوريد و از او دفاع كنيد، او را بزرگ داريد و خدا را صبح و شام تسبيح كنيد.»
لزوم حفظ احترام محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، با
حرمت نگهداشتن همسرانش:
۱. «النَّبِيُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُمْ ...؛
پيامبر نسبت به مؤ منان از خود آنها اولي است، و همسران او مادران آنها (مؤ منان) محسوب مي‌شوند....»
۲. «... وَ ما كانَ لَكُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَ لا أَنْ تَنْكِحُوا أَزْواجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَداً إِنَّ ذلِكُمْ كانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيماً؛
... و شما حق نداريد رسول خدا را آزار دهيد و نه هرگز همسران او را بعد از او به همسري خود در آوريد كه اين كار نزد خدا عظيم است!»
فراخوانی پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، همانند فراخوانى ديگران، مورد نهى خداوند:
«لا تَجْعَلُوا دُعاءَ الرَّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعاءِ بَعْضِكُمْ بَعْضاً ...؛
دعوت پيامبر را در ميان خود مانند دعوت بعضي از شما نسبت به بعضي ديگر تلقي نكنيد....»
بى‌احترامى به
محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله با به‌كارگيرى كلمات اهانت‌آميز، مورد نهى خداوند:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا ...؛
اي افراد با ايمان (هنگامي كه از پيغمبر تقاضاي مهلت براي درك آيات قرآن مي‌كنيد) نگوئيد راعنابلكه بگوئيد «انظرنا» (زيرا كلمه اول هم به معني ما را مهلت بده و هم بمعني «ما را تحميق كن» مي‌باشد و دستاويزي براي دشمنان است) ....» از آنجا كه كلمه «راعنا» نزد يهود، معناى ناروايى داشت، خداوند از به‌كارگيرى آن در خطاب به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نهى كرد.
ضرورت حفظ حرمت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، هنگام
سخن گفتن با او:
۱. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا وَ اسْمَعُوا ...؛
اي افراد با ايمان (هنگامي كه از پيغمبر تقاضاي مهلت براي درك آيات قرآن مي‌كنيد) نگوئيد «راعنا» بلكه بگوئيد «انظرنا» (زيرا كلمه اول هم به معني ما را مهلت بده و هم بمعني «ما را تحميق كن» مي‌باشد و دستاويزي براي دشمنان است) و آنچه به شما دستور داده مي‌شود بشنويد....»
۲. «مِنَ الَّذِينَ هادُوا يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ وَ يَقُولُونَ سَمِعْنا وَ عَصَيْنا وَ اسْمَعْ غَيْرَ مُسْمَعٍ وَ راعِنا لَيًّا بِأَلْسِنَتِهِمْ وَ طَعْناً فِي الدِّينِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا وَ اسْمَعْ وَ انْظُرْنا لَكانَ خَيْراً لَهُمْ وَ أَقْوَمَ ...؛
بعضي از يهود، سخنان را از محل خود تحريف مي‌كنند؛ و (به جاي اينكه بگويند: شنيديم و اطاعت كرديم)، مي‌گويند: شنيديم و مخالفت كرديم و (نيز مي‌گويند:) بشنو! كه هرگز نشنوي! و (از روي تمسخر مي‌گويند:) راعنا ( ما را تحميق كن!) تا با زبان خود، حقايق را بگردانند و در آئين خدا، طعنه زنند ولي اگر آنها (به جاي اين همه لجاجت) مي‌گفتند: شنيديم و اطاعت كرديم؛ و سخنان ما را بشنو و به ما مهلت ده (تا حقايق را درك كنيم»)، براي آنها بهتر، و با واقعيت سازگارتر بود....»
۳. «لا تَجْعَلُوا دُعاءَ الرَّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعاءِ بَعْضِكُمْ بَعْضاً ...؛
دعوت پيامبر را در ميان خود مانند دعوت بعضي از شما نسبت به بعضي ديگر تلقي نكنيد....» از
امام باقر علیه‌السلام روايت شده است: پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله را هنگام صدا زدن، با احترام ياد كنيد.
۴. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ ...؛
اي كساني كه ايمان آورده ايد صداي خود را فراتر از صداي پيامبر نكنيد، و در برابر او بلند سخن مگوئيد (و داد و فرياد نزنيد) آنگونه كه بعضي از شما در برابر بعضي مي‌كنند....»
خداوند و
فرشتگان او با فرستادن
صلوات بر رسول‌اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم او را گرامی می‌دارند:«اِنَّ اللّهَ و مَلئِکَتَهُ یُصَلّونَ عَلَی النَّبیِّ؛
» در ادامه همین آیه، مؤمنان دستور یافته‌اند که بر رسول‌خدا
سلام و صلوات بفرستند:«یاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا صَلّوا عَلَیهِ و سَلِّموا تَسلیما». معنای صلوات خداوند بر رسول خویش همان اعطای
کرامت و فضیلت به وی و بالا بردن درجه او و ستایش است که از سوی
ملائکه درخواست همین امور از خداوند برای حضرت به‌شمار می‌رود
و از سوی مردم،
دعا در
حق ایشان است.
تسلیم در ادامه آیه نیز به
تعظیم تفسیر شده است.
برخی مفسّران، بوسیدن
ضریح،
بارگاه و... حضرت را نوعی احترام به او می‌دانند.
در روایات فراوانی، هرگونه احترام
اهل‌بیت نیز
احترام رسول خدا دانسته شده،
چنان‌که رسول گرامی
اسلام به امر الهی، مودّت و محبّت اهل‌بیت
عصمت را اجر رسالت خویش دانسته است:«قُل لا‌اَسَلُکُم عَلَیهِ اَجرًا اِلاَّ المَوَدَّةَ فِی القُربی»
و خداوند در آیات فراوانی، رعایت حقوق خویشان و احسان به آنان را سفارش کرده است.
آثار احترام به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله عبارتند از:
احترام به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، سبب
آمرزش و
پاداش خداوند:
«إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوى لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِيمٌ إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ وَ لَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ؛
آنها كه صداي خود را نزد رسول خدا كوتاه مي‌كنند كساني هستند كه خداوند قلوبشان را براي تقوي خالص نموده، و براي آنها آمرزش و پاداش عظيمي است. (ولي) كساني كه تو را از پشت حجرهها بلند صدا مي‌زنند اكثرشان نمي‌فهمند! هر گاه آنها صبر مي‌كردند تا خود به سراغشان آئي براي آنها بهتر بود و خداوند غفور و رحيم است.»
احترام به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله موجب
رستگاری:
«الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَ ... فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛
آنها كه از فرستاده (خدا) پيامبر «امي» پيروي مي‌كنند... آنها كه به او ايمان آوردند و حمايتش كردند و ياريش نمودند و از نوري كه با او نازل شده پيروي كردند آنان رستگارانند»
خداوند بندگان را از بی‌احترامی به پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله نهی کرده است.
نهى خداوند، از
درشت
گويى و بى‌احترامى به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ ... يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ ... إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ؛
اي كساني كه ايمان آورده ايد چيزي را بر خدا و رسولش مقدم نشمريد و پيشي مگيريد ... اي كساني كه ايمان آورده ايد صداي خود را فراتر از صداي پيامبر نكنيد، و در برابر او بلند سخن مگوئيد (و داد و فرياد نزنيد) آنگونه كه بعضي از شما در برابر بعضي مي‌كنند...(ولي) كساني كه تو را از پشت حجرهها بلند صدا مي‌زنند اكثرشان نمي‌فهمند!»
بى‌ادبى و بى‌احترامى نسبت به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، گناهى نيازمند
آمرزش الهى:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ وَ لَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ؛
اي كساني كه ايمان آورده ايد صداي خود را فراتر از صداي پيامبر نكنيد، و در برابر او بلند سخن مگوئيد (و داد و فرياد نزنيد) آنگونه كه بعضي از شما در برابر بعضي مي‌كنند، مبادا اعمال شما نابود گردد در حالي كه نمي‌دانيد!(ولي) كساني كه تو را از پشت حجرهها بلند صدا مي‌زنند اكثرشان نمي‌فهمند! هر گاه آنها صبر مي‌كردند تا خود به سراغشان آئي براي آنها بهتر بود و خداوند غفور و رحيم است.»
بى‌احترامى به
محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله با به‌كارگيرى كلمات اهانت‌آميز، مورد نهى خداوند:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا ...؛
اي افراد با ايمان (هنگامي كه از پيغمبر تقاضاي مهلت براي درك آيات قرآن مي‌كنيد) نگوئيد «راعنا» بلكه بگوئيد «انظرنا» (زيرا كلمه اول هم به معني ما را مهلت بده و هم بمعني «ما را تحميق كن» مي‌باشد و دستاويزي براي دشمنان است) و آنچه به شما دستور داده مي‌شود بشنويد ....»
از آنجا كه كلمه «راعنا» نزد يهود، معناى ناروايى داشت، خداوند از به‌كارگيرى آن در خطاب به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نهى كرد.
عهد و پيمان خدا با
بنی‌اسرائیل، مبنى بر تعظيم و بزرگداشت پيامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله:
«وَ لَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ ... وَ قالَ اللَّهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ ... وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلِي وَ عَزَّرْتُمُوهُمْ ...؛
خدا از بني اسرائيل پيمان گرفت ... و خداوند (به آنها) گفت من با شما هستم ... و به رسولان من ايمان بياوريد و آنها را ياري كنيد ....»
مقصود از «برسلى» تمامى رسولان الهى پس از موسى عليه السلام است كه از جمله آنها پيامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله مى‌باشد. «تعزير» به معناى نصرت همراه با تعظيم است.
حافظان احترام به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله عبارتند از:
حفظ احترام محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، نشانه
پارسایی:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوى لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِيمٌ؛
اي كساني كه ايمان آورده ايد صداي خود را فراتر از صداي پيامبر نكنيد، و در برابر او بلند سخن مگوئيد (و داد و فرياد نزنيد) آنگونه كه بعضي از شما در برابر بعضي مي‌كنند، مبادا اعمال شما نابود گردد در حالي كه نمي‌دانيد! آنها كه صداي خود را نزد رسول خدا كوتاه مي‌كنند كساني هستند كه خداوند قلوبشان را براي تقوي خالص نموده، و براي آنها آمرزش و پاداش عظيمي است.»
بى‌احترامى به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، شيوه بى‌خردان:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ ... إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ؛
اي كساني كه ايمان آورده ايد صداي خود را فراتر از صداي پيامبر نكنيد، و در برابر او بلند سخن مگوئيد (و داد و فرياد نزنيد) آنگونه كه بعضي از شما در برابر بعضي مي‌كنند... (ولي) كساني كه تو را از پشت حجرهها بلند صدا مي‌زنند اكثرشان نمي‌فهمند!»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۶، ص۵۵، برگرفته از مقاله «احترام محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله».
