• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اجزای صناعی مغالطه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اجزای صناعی مغالطه یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای عوامل زمینه‌ساز مغالطه واقع در نفس قضایا است.


در کتاب‌های منطق سنتی، اسباب مغالطه در تقسیم اولی بر دو قسم است:
۱. اسباب یا اجزای صناعی مغالطه؛ یعنی اموری که در خود تبکیت (استدلال مغالطی) واقع شده، منشا اشتباه و غلط می‌شود؛
۲. اسباب مغالطه خارج قیاس (یا اجزای خارجی مغالطه)؛ یعنی عوامل واسبابی که خارج از استدلال مغالطی است و در عین حال، سبب مغالطه و افتادن در غلط می‌شود.
مغالطه قسم اول یا لفظی است یا معنوی. مغالطات لفظی یا بسیط است یا مرکب. مغالطات مرکب یا در نفس ترکیب است یا در ترکیب مفصل و یا در تفصیل مرکب، و مغالطات بسیط یا در نفس ذات الفاظ است یا در هیئت و احوال الفاظ، چه هیئت ذاتی لفظ و چه حالات عرَضی آن.
مغالطات معنوی یا در یک قضیه رخ می‌دهد که شامل مغالطات ایهام انعکاس، اخذ غیر ذاتی به جای ذاتی و سوء اعتبار حمل می‌شود و یا در قضایای مرکب که مشتمل بر چهار مغالطه است: سوء تالیف، مصادره به مطلوب، غیر علت را علتْ‌ شمردن، و جمع چند مسئله در یک مسئله.
[۱] ابوالبركات، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۲۶۸.
[۲] قطب‌الدین شیرازى، محمود بن مسعود، درة التاج، ص۶۲.
[۳] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۵۶.
[۴] خندان، على‌اصغر، مغالطات، ص۲۴-۳۳.
[۵] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۶۷۱.    
[۶] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۲۷۴.    
[۷] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۵۱۸.    


۱. ↑ ابوالبركات، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۲۶۸.
۲. ↑ قطب‌الدین شیرازى، محمود بن مسعود، درة التاج، ص۶۲.
۳. ↑ مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۵۶.
۴. ↑ خندان، على‌اصغر، مغالطات، ص۲۴-۳۳.
۵. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۶۷۱.    
۶. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۲۷۴.    
۷. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۵۱۸.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اجزای صناعی مغالطه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۶.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
جعبه ابزار