اجتهاد در عصر ائمه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اجتهاد در عصر ائمه (علیهم‌السلام) به کشف
احکام شرعی از طریق
اجتهاد توسط اصحاب
امامان (علیهم‌السلام) اطلاق می‌شود.
در این‌که اجتهاد، به معنای استخراج حکم از
منابع معتبر شرعی، در زمان
ائمه (علیهم‌السلام) وجود داشته است یا نه، میان
علما اختلاف است:
برخی بر این اعتقادند که اجتهاد به این معنا در
عصر ائمه (علیهم‌السلام) وجود نداشته و بعد از سپری شدن زمان ائمه (علیهم‌السلام) پدید آمده است؛ این در حالی است که
اهل سنت معتقدند اجتهاد حتی در زمان
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) موجود بوده است.
برخی دیگر معتقدند اجتهاد، به معنای
استنباط حکم از
منابع معتبر شرعی، در شکل بسیط و ابتدایی آن، در عصر ائمه (علیهم‌السلام) بوده است و آن‌ها
شیعیان هر منطقه را به
فقیه آن منطقه ارجاع می‌داده‌اند و این امر به عنوان
سیره در آن زمان‌ها رایج بوده است.
روایاتی بر این مطلب دلالت می‌کند، از جمله:
۱. «
ابن ادریس » از «
هشام بن سالم » نقل می‌کند که
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود:
«انما علینا ان نلقی الیکم الاصول و علیکم ان تفرعوا؛ بر ما است که
اصول احکام را بیان کنیم و بر شما است که فروعات را از آن‌ها استنباط نمایید، و این اصول را بر فروعات تطبیق دهید».
۲.
امام باقر (علیه‌السلام) به «
ابان بن تغلب » فرمود: «اجلس فی مسجد المدینة و افت الناس فانی احب ان یری فی شیعتی مثلک؛ در مجلس
مدینه بنشین و
فتوا بده، به درستی که دوست دارم مانند تو در بین شیعیانم دیده شود».
۳. در «احتجاج»
طبرسی از
امام حسن عسکری (علیه‌السلام) روایت شده است: «.. . فاما من کان من الفقهاء صائناً لنفسه حافظاً لدینه مخالفاً علی هواه مطیعاً لامر مولاه فللعوام ان یقلّدوه.. . ؛ بر عوام لازم است از فقهایی که صیانت
نفس دارند و مخالفت با هوای نفس می‌کنند و مطیع امر خداوند هستند
تقلید کنند».
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۳،برگرفته از مقاله «اجتهاد در عصر ائمه (علیهم‌السلام)».
