اجتناب از پلیدی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
آیات قرآن به اجتناب از
پلیدی سفارش شده است.
اجتناب از هر گونه پلیدی، سفارش
خداوند به
پیامبر صلیاللهعلیهوآله:
«وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ؛
و از پليدى دورى كن.»
به اعتقاد
امام خمینی شرط پاک بودن از خبیث را می‌توان از قرآن استفاده کرد؛ ولی آنجا که خداوند می‌فرماید:
(وَرَبَّکَ فَکَبِّرْ وَثِیَابَکَ فَطَهِّرْ وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ) پس همه چیز پاک است تا وقتی معلوم شود آن چیز پلیدی و ناپاکی است که باید از آن اجتناب کرد.
به باور ایشان دستور اجتناب از رجز نسبت به همه موارد نیست؛ یعنی برای اثبات مطلوب و حرمت اکتساب به اعیان نجسه به این آیه مذکور نمی‌توان تمسک کرد؛ زیرا معلوم نیست که «رجز» در اینجا به معنای نجاست معهود در اذهان عرف باشد همان‌طوری که طبرسی در تفسیرش حتی احتمال نداده که این آیه به این معنا باشد و بر فرض که معنای آن نجاست معروف باشد بعید نیست که منظور از اجتناب، دوری از حال نماز باشد.
امام خمینی معنای عرفانی دوری و اجتناب از رجز، دوری از محضر انس و مهجوری از مقام قدس می‌داند که منافی با معراج وصول مؤمنین و مقرب ارواح متقین است. ایشان در بیان مراتب رجز و پلیدی، معتقد است پیش عامه همان قذارات معهوده و پیش خاصه، قذارات معنویه است و پیش اهل معرفت و اصحاب
قلوب همه عالم است از جهت سوائیت که مظهر
شیطان رجس نجس است، ازاین‌رو در آداب
خلوت وارد است «بسم الله و بالله واعوذ بالله من الرجس النجس الخبیث المخبث الشیطان الرجیم» که اصل اصول
شجره ملعونه است. پس سالک با هجرت از انانیت و انیت و ترک غیریت و تخلیه رجز شیطان به تخلیه تام و کامل می‌رسد.
به اعتقاد امام خمینی تا زمانی که انسان از تمام آلودگی‌ها و رجز ظاهری و باطنی پاک نشود، شایستگی عروج به مقام قرب را ندارد.
دوری جستن از پلیدیها (
شراب،
قمار و...) ، نشانگر
اطاعت از خدا و رسول صلیاللهعلیهوآله:
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛
ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! شراب و قمار و
بتها و
ازلام (نوعی
بخت‌آزمایی)، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید!»
هر یک از موارد اجتناب آیه ۹۰ می‌تواند مصداق اطاعت خدا و رسول صلیاللهعلیهوآله ذکر شده در آیه ۹۲ باشد.
لزوم اجتناب
اهل ایمان از پلیدیها:
۱. «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شراب و قمار و بتها و ازلام (نوعی بخت‌آزمایی)، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید!»
۲. «سَيَحْلِفُونَ بِاللّهِ لَكُمْ إِذَا انقَلَبْتُمْ إِلَيْهِمْ لِتُعْرِضُواْ عَنْهُمْ فَأَعْرِضُواْ عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ ...؛
هنگامی که بسوی آنان بازگردید، برای شما به خدا
سوگند یاد می‌کنند، تا از آنها اعراض (و صرف نظر) کنید؛ از آنها
اعراض کنید (و روی بگردانید)؛ چرا که پلیدند! و جایگاهشان
دوزخ است....» رجس (پلیدی) بودن، علت وجوب اعراض از
منافقان ذکر شد. بنابراین، اجتناب از هرگونه رجس،
واجب است
پلید بودن، دلیل اجتناب از شراب ، قمار ، بتها و ازلام:
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شراب و قمار و بتها و ازلام (نوعی بخت‌آزمایی)، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید!»
رسیدن به
فلاح و رستگاری، از آثار دوری جستن از پلیدیها:
۱. «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شراب و قمار و بتها و ازلام (نوعی بخت‌آزمایی)، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید!»
۲. «قُل لاَّ يَسْتَوِي الْخَبِيثُ وَالطَّيِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَكَ كَثْرَةُ الْخَبِيثِ فَاتَّقُواْ اللّهَ يَا أُوْلِي الأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ؛
بگو: (هیچ‌گاه) ناپاک و پاک مساوی نیستند؛ هر چند فزونی ناپاک‌ها، تو را به شگفتی اندازد! از (مخالفت) خدا بپرهیزید ای
صاحبان خرد، شاید رستگار شوید!»
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۲۲۷، برگرفته از مقاله «اجتناب از پلیدی». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.
