• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابویسر ابراهیم بن احمد ریاضی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابویسر ابراهیم بن احمد ریاضی شیبانی بغدادی، (۲۲۳-۲۹۸ هـ)، از دانشمندان و نویسندگان مغربی در قرن سوم قمری بوده است. وی اصالتا بغدادی بوده ولی در شهر قیروان افریقا اقامت داشته است.


ابویسر ابراهیم بن احمد ریاضی شیبانی بغدادی، ذهبی نام او را احمد آورده
[۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۲، ص۹۰.    
که گویا در ثبت نام یا نسخه‌برداری اشتباهی رخ داده است. وی اهل بغداد بود، ولی در قیروان از شهرهای بزرگ افریقا اقامت داشت.
او دانش متداول آن روزگار از قبیل حدیث، فقه و ادبیات را از بزرگان و پیش‌کسوتان این فنون در بغداد فراگرفت.
[۲] مقری تلمسانی، احمد بن محمد، نفح الطیب، ج۳، ص۱۳۴.    

ابن‌ابار می‌نویسد: ابویسر از دانشمندان ادیب، بلیغ و فصیح بود و در انواع علوم و دانش‌های مختلف دستی داشت.
ریاضی بسیار مسافرت می‌کرد و تمام سرزمین‌ها از خراسان تا‌ اندلس را درنوردید، با شاعران برجسته‌ای چون ابوتمام حبیب بن اوس طایی، دعبل خزاعی، علی بن جهم و بحتری ملاقات داشت، از کُتّاب و نویسندگان معروف، افرادی چون سعید بن حمید کاتب، سلیمان بن وهب و احمد بن ابی‌طاهر را درک کرد. با ادیبان مشهوری همانند مبرّد، ثعلب و ابن‌قتیبه مجالست داشت
[۳] ابن‌ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۴۷ - ۱۴۸.    
و بنابر نقل ذهبی، هر سه تن از شاگردان ابراهیم بوده و از وی علومی را فرا گرفته‌اند.
[۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۲، ص۹۰.    

عثمان بن سعید صیقل هم از ریاضی روایاتی را نقل کرده است.
گفته شده که وی کسی است که به هنگام ورود به‌ اندلس و آفریقا، رسائل و نوشته‌های شاعران زمان خویش و اشعار و حکایات و اخبار ایشان را به آن سرزمین منتقل کرد و در آفریقا مدتی کاتب حاکم آن دیار، ابراهیم بن احمد اغلبی و پسرش عبدالله و دیگر حاکمان سلسله بنی‌اغلب بود.
ریاضی مردی فرهیخته، با اخلاق و وارسته بود، گویند که خط خوشی داشته و کتاب‌هایش را خود نگاشت.

ابویسر پس از ۷۵ سال زندگی به سال ۲۹۸ هـ در قیروان درگذشت و در گورستان باب سلم به خاک سپرده شد.
[۵] ابن‌ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۴۷ - ۱۴۸.    


آثار وی عبارت‌اند از:
لقیط المرجان المرصّعه المدبّجه،
[۶] بغدادی، اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۲، ص۴۰۸.    
سراج الهدی فی القرآن و مشکله و اعرابه و معانیه، قطب الادب،
[۷] بغدادی، اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۳۴.    
مسندی در حدیث
[۸] ابن‌ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۴۷ - ۱۴۸.    
[۹] بغدادی، اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۲، ص۹.    
و الرسالة الوحیدة و المؤنسه.
[۱۰] بابانی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۴.    


برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
[۱۱] اخبار مجموعه، ص۱۴۶.
[۱۲] زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۱، ص۲۸.    
[۱۳] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱، ص۵.    
[۱۴] دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج۱، ص۸۰۸.


۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۲، ص۹۰.    
۲. ↑ مقری تلمسانی، احمد بن محمد، نفح الطیب، ج۳، ص۱۳۴.    
۳. ↑ ابن‌ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۴۷ - ۱۴۸.    
۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۲، ص۹۰.    
۵. ↑ ابن‌ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۴۷ - ۱۴۸.    
۶. ↑ بغدادی، اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۲، ص۴۰۸.    
۷. ↑ بغدادی، اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۲، ص۲۳۴.    
۸. ↑ ابن‌ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله، ج۱، ص۱۴۷ - ۱۴۸.    
۹. ↑ بغدادی، اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۲، ص۹.    
۱۰. ↑ بابانی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۴.    
۱۱. ↑ اخبار مجموعه، ص۱۴۶.
۱۲. ↑ زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۱، ص۲۸.    
۱۳. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱، ص۵.    
۱۴. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج۱، ص۸۰۸.


پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۷۳، برگرفته از مقاله «ابویسر ابراهیم بن احمد ریاضی».


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 298 (قمری) | نویسندگان آفریقایی قرن 3 (قمری) | نویسندگان بغدادی قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار