ابوولید هشام بن عبدالرحمان اموی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوولید هشام بن عبدالرحمان اموی، از شخصیتهای سیاسی نظامی قرن دوم قمری، تولد یافته
سال ۱۳۹ ق و دومین حاکم
دولت اموی در
اندلس بود. او توانست شورش برادرانش را سرکوب نماید و از حملات مسیحیان به اندلس جلوگیری کند. در زمان حکومتش،
فقه مالکی در اندلس گسترش یافت. هشام سرانجام به
سال ۱۸۰ ق درگذشت و پس از او، پسرش
حَکَم اول به حکومت رسید.
ابوولید، هشام بن
عبدالرحمان الداخل اموی اندلسی، دومین حاکم دولت اموی در اندلس بود. مادرش امولد و جمال ـ و بنابر نقلی حُلَل ـ نام داشت با این که بزرگترین فرزند پدرش نبود، پدرش او را جانشین خود کرد.
دو برادر بزرگتر وی،
سلیمان و
عبدالله، معروف به بلنسی، علیه او شورش کردند. هشام لشکری به جنگ آنها گسیل داشت و آن دو را وادار به درخواست بخشش و امان کرد. هشام نیز آنها را به این شرط بخشید که از دریا گذشته و به
مراکش بروند. چندی بعد از اندلس خارج شدند و در مغرب (مراکش) اقامت گزیدند و منتظر فرصت ماندند تا این که با مرگ هشام فرصت برای آنها فراهم آمد.
و چون بعد از هشام، فرزندش، حَکَم به امارتِ اندلس رسید، آن دو برادر بر وی شوریدند، اما حَکَم توانست شورش آنها را سرکوب کند. او عموی خود، سلیمان را دستگیر و
اعدام کرد؛ ولی عبدالله، موفق به فرار شد. سرانجام او نیز تسلیم حَکَم شد و امان خواست. حَکَم نیز به او امان داد. او نیز در تمام دوران حکومت حکم به آرامش و سکون روی آورد.
هشام فردی دوراندیش بود و امور سیاسی را به خوبی تدبیر میکرد و با دشمنان برخورد خصمانهای داشت. او هم چنین به
عیادت بیماران میرفت و در تشییع جنازهها شرکت میکرد. گروهی از افراد مورد اعتماد خود را به ولایات و شهرهای تحت حکومت خود میفرستاد تا از شیوه رفتار کارگزاران او با مردم تحقیق و بررسی به عمل آورند. وقتی که به وی اطلاع میدادند کسی از کارگزارانش ظلمی روا داشته، او را برکنار و به شدت مجازات میکرد. مردم اندلس، وی را به
عمر بن عبدالعزیز تشبیه میکردند.
تعدادی
مسجد بنا نهاد و ساختمان مسجد جامع قرطبه را که بنای آن توسط پدرش شروع شده بود، به اتمام رساند. وی توانست از حملات حاکمان امیرنشین مسیحی که در
کوههای پیرنه، جلیقه (
گالیسیا)، نافار (ناوارا) و لئون مستقر بودند، جلوگیری کند. او کراراً این امارتنشینها را مورد حمله قرار داد. وی به فرانسه حمله کرده و تا قرقشونه و اربونه پیش رفت. بین او و فرانسه جنگهای خونینی درگرفت که در بیشتر آنها پیروزی با هشام بود.
در زمان حکومت هشام مذهب مالک در اندلس گسترش یافت و جایگزین
فقه اوزاعی شد. در زمان حکومت او فقها منزلت والایی یافتند. آنها با امیر مشورت میکردند و امیر نیز مشورت آنها را میپذیرفت و دستوراتش مطابق با دستورهای فقها بود، تا آن جا که فقها گروه برجستهای شدند به گونهای که احکام حکومتی به اوامر آنها وابسته بود.
هشام در ۴۱ سالگی و به سال ۱۸۰ ق درگذشت و مدت حکومتش هشت سال بود؛ بر این اساس او متولد سال ۱۳۹ ق بوده است. بعد از وی پسرش، حَکَم اول به حکومت رسید.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۴۱۳.