• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابولبابه بشیر بن عبدالمنذر انصاری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اَبولُبابه انصاری، بشیر بن عبدالمنذر بن رفاعه، صحابی پیامبر - صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- بود.


او از تیره بنی عمر و بن عوف قبیله اوس بود.
[۱] علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۱۹۵، قاهره، ۱۲۸۰ق.

از آن‌جا که ابولبابه، دو برادر هم داشت، در برخی مآخذ، میان آنان خلطی رخ داده است: نخست، مبشربن عبدالمنذر که در غزوه بدر به شهادت رسید
[۲] محمد ابن سعد، ج۳، ص۴۵۶، الطبقات الکبری، بیروت، ۱۹۶۰م.
[۳] احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع ، ج ۱، ص۳۷ ، به کوشش محمود محمد شاکر، قاهره، ۱۹۴۱م
، دیگر رفاعه ابن عبدالمنذر که از شرکت‌کنندگان در بیعت دوم عقبه بود و در بدر و احد شرکت کرد و در غزوه خیبر به شهادت رسید
[۴] محمد ابن سعد، ج۳، ص۴۵۶-۴۵۷، الطبقات الکبری، بیروت، ۱۹۶۰م.
[۵] بلاذری، احمدبن یحیی، ج۱، ص۲۴۱، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
و به قولی یکی از نقیبان انصار بود
[۶] علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۵، ص۲۸۴، قاهره، ۱۲۸۰ق.
و در مآخذی از او نیز به عنوان ابولبابه یاد کرده‌اند.
[۷] یحیی بن معین، التاریخ، ج۲، ص۷۲۳، به کوشش احمد محمد نورسیف، مکه، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۸] مسلم بن حجاج، الکنی و الاسماء، ج۱، ص۱۷۰، به کوشش مطاع طابیشی، دمشق، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
[۹] محمدبن نصر ابن قیسرانی، الجمع بین کتابی…، ج۱، ص۱۳۸، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۳ق.
[۱۰] علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۵، ص۲۸۴، قاهره، ۱۲۸۰ق.

همچنین نباید ابولبابه انصاری را با ابولبابه دیگری که مروان نام داشت، اشتباه کرد.
[۱۱] یحیی بن معین، التاریخ، ج۲، ص۵۵۷، به کوشش احمد محمد نورسیف، مکه، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۱۲] احمد بن علی ابن حجرعسقلانی ، تقریب التهذیب، ج۲، ص۴۶۷ ، به کوشش عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت، ۱۳۹۵ق/۱۹۷۵م .
[۱۳] محمدبن عمر نووی، تفسیر النووی، ج۱، ص۳۵۳، بیروت، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م.
[۱۴] احمد بن علی ابن حجرعسقلانی ، تهذیب التهذیب، ، ج۱۲، ص۲۱۴ ، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۷ق .


۱.۱ - جانشینی پیامبر در مدینه

 به هر حال ابولبابه انصاری به هنگام وقوع جنگ بدر نخست با دیگر لشکریان همراه شد، ولی پیامبر- صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- او را به عنوان جانشین خود در مدینه ، از میانه راه بازگرداند و سپس از غنائم جنگی هم بهره او را پرداخت.
[۱۵] محمد ابن سعد،، ج۳، ص۴۵۷، الطبقات الکبری، بیروت، ۱۹۶۰م.
[۱۶] طبری، تاریخ، ج۲، ص۴۷۸.
[۱۷] احمدبن عبدالله ابونعیم اصفهانی، معرفه الصحابه، ج۳، ص۱۰۹، به کوشش محمد راضی عثمان، مدینه/ ریاض، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.

در، غزوه سویق
[۱۸] عبدالملک ابن هشام، سیره النبویه، ج۳، ص۴۸، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
[۱۹] بلاذری، احمدبن یحیی، ج۱، ص۳۱۰، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
و نیز در غزوه بنی قینقاع
[۲۰] بلاذری، احمدبن یحیی، ج۱، ص۳۰۹، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
[۲۱] طبری، تاریخ، ج۲، ص۴۸۱.
هم جانشین پیامبر- صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- در مدینه بود، اما در دیگر غزوات در رکاب پیامبر- صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- پیکار کرد
[۲۲] علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۵، ص۲۸۴، قاهره، ۱۲۸۰ق.
و در فتح مکه پرچمدار بنی عمر و بن عوف بود.
[۲۳] محمد ابن سعد،، ج۳، ص۴۵۷، الطبقات الکبری، بیروت، ۱۹۶۰م.
[۲۴] احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۵۸، بیروت، ۱۳۷۹ق/۱۹۶۰م.


۱.۲ - توبه ابولبابه

 در غزوه بنی قریظه ، چون یهودیان از محاصره به تنگ آمدند، کس نزد پیامبر- صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- فرستادند و تقاضا کردند ابولبابه را که از هم‌پیمانان آنان بود، پیش ایشان فرستد و گفته‌اند پیامبر- صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- نخست او رامأمور جنگ با آنان کرده بود.
[۲۵] محمدبن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۰۷، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.

ابولبابه به قلعه رفت و به اشاره‌ای، آنان را از صلح با پیامبر- صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- بازداشت واندکی بعد چندان ازکار خود پشیمان شد که به مسجد رفت و خود را به ستونی ازستونهای مسجد پیامبر - صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- بست و سوگند خورد که تا حق تعالی توبه وی قبول نکند، خود را از ستون باز نگشاید
[۲۶] عروه بن زبیر، مغازی رسول الله، ج۱، ص۱۸۷، به کوشش محمد مصطفی اعظمی، ریاض، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
[۲۷] محمدبن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۰۵-۵۰۷، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۲۸] عبدالملک ابن هشام، سیره النبویه، ج۳، ص۲۴۷-۲۴۸، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
و گفته‌اند به همین سبب آیه ۲۷ از سوره انفال
[۲۹] انفال/سوره۸، آیه۲۷.    
و ۱۰۲ از سوره توبه
[۳۰] توبه/سوره۹، آیه۱۰۲.    
در حق وی نازل شد.
[۳۱] محمدبن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۰۹، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۳۲] عبدالملک ابن هشام، سیره النبویه، ج۳، ص۲۴۸-۲۴۹، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، بیروت، داراحیاء التراث العربی.

اما روایتهای دیگری نشان می‌دهد که سبب این کار، خودداری او از حضور در جنگ تبوک بوده است.
[۳۳] محمد بن مسلم زهری، المغازی النبوبه، ج۱، ص۱۱۱-۱۱۲، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.


۱.۳ - تاریخ مرگ

 در تاریخ مرگ او اختلاف است:‌به روایتی پیش از قتل عثمان ،
[۳۴] علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۱۹۶، قاهره، ۱۲۸۰ق.
یا در دوران خلافت امام علی - علیه‌السلام- درگذشت
[۳۵] علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۵، ص۲۸۵، قاهره، ۱۲۸۰ق.
[۳۶] احمد بن علی ابن حجرعسقلانی، ‌الاصابه ، ج۴، ص۱۶۸ قاهره، ۱۳۲۸ق .
و به روایت دیگری تا پس از ۵۰ق نیز زنده بود.
[۳۷] احمد بن علی ابن حجرعسقلانی، ‌الاصابه، ج۴، ص۱۶۸ قاهره، ۱۳۲۸ق .


۱.۴ - نقل حدیث

ابولبابه احادیثی از پیامبر - صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- نقل کرده است.
[۳۸] احمدبن حنبل، مسند، ج۳، ص۴۵۲-۴۵۳، قاهره، ۱۳۱۳ق.
[۳۹] یوسف بن عبدالرحمن مزی، تحفه الاشراف، ج۹، ص۲۷۵-۲۷۸، به کوشش عبدالصمد شرف‌الدین، بمبئی، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.

همچنین دو پسرش سائب و عبدالرحمن و نیز عبدالله بن عمر و عبدالله بن کعب قرظی از او حدیث شنیده‌اند
[۴۰] احمدبن حنبل، مسند، ج۶، ص۳۲۸، قاهره، ۱۳۱۳ق.
[۴۱] احمد بن علی ابن حجرعسقلانی ، تهذیب التهذیب ، ج۱۲، ص۲۱۴ ، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۷ق .


(۱) علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، قاهره، ۱۲۸۰ق.
(۲) احمد بن علی ابن حجرعسقلانی، ‌الاصابه، قاهره، ۱۳۲۸ق.
(۳) احمد بن علی ابن حجرعسقلانی، تقریب التهذیب، به کوشش عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت، ۱۳۹۵ق/۱۹۷۵م.
(۴) احمد بن علی ابن حجرعسقلانی، تهذیب التهذیب، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۷ق.
(۵) محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، ۱۹۶۰م.
(۶) محمدبن نصر ابن قیسرانی، الجمع بین کتابی…، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۳ق.
(۷) عبدالملک ابن هشام، سیره النبویه، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
(۸) احمدبن عبدالله ابونعیم اصفهانی، معرفه الصحابه، به کوشش محمد راضی عثمان، مدینه/ ریاض، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
(۹) احمدبن حنبل، مسند، قاهره، ۱۳۱۳ق.
(۱۰) بلاذری، احمدبن یحیی، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
(۱۱) محمد بن مسلم زهری، المغازی النبوبه، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
(۱۲) طبری، تاریخ.
(۱۳) عروه بن زبیر، مغازی رسول الله، به کوشش محمد مصطفی اعظمی، ریاض، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
(۱۴) یوسف بن عبدالرحمن مزی، تحفه الاشراف، به کوشش عبدالصمد شرف‌الدین، بمبئی، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.
(۱۵) مسلم بن حجاج، الکنی و الاسماء، به کوشش مطاع طابیشی، دمشق، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
(۱۶) احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، به کوشش محمود محمد شاکر، قاهره، ۱۹۴۱م.
(۱۷) محمدبن عمر نووی، تفسیر النووی، بیروت، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م.
(۱۸) محمدبن عمر واقدی، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
(۱۹) یحیی بن معین، التاریخ، به کوشش احمد محمد نورسیف، مکه، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
(۲۰) احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ، بیروت، ۱۳۷۹ق/۱۹۶۰م.

۱. ↑ علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۱۹۵، قاهره، ۱۲۸۰ق.
۲. ↑ محمد ابن سعد، ج۳، ص۴۵۶، الطبقات الکبری، بیروت، ۱۹۶۰م.
۳. ↑ احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع ، ج ۱، ص۳۷ ، به کوشش محمود محمد شاکر، قاهره، ۱۹۴۱م
۴. ↑ محمد ابن سعد، ج۳، ص۴۵۶-۴۵۷، الطبقات الکبری، بیروت، ۱۹۶۰م.
۵. ↑ بلاذری، احمدبن یحیی، ج۱، ص۲۴۱، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
۶. ↑ علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۵، ص۲۸۴، قاهره، ۱۲۸۰ق.
۷. ↑ یحیی بن معین، التاریخ، ج۲، ص۷۲۳، به کوشش احمد محمد نورسیف، مکه، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۸. ↑ مسلم بن حجاج، الکنی و الاسماء، ج۱، ص۱۷۰، به کوشش مطاع طابیشی، دمشق، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
۹. ↑ محمدبن نصر ابن قیسرانی، الجمع بین کتابی…، ج۱، ص۱۳۸، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۳ق.
۱۰. ↑ علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۵، ص۲۸۴، قاهره، ۱۲۸۰ق.
۱۱. ↑ یحیی بن معین، التاریخ، ج۲، ص۵۵۷، به کوشش احمد محمد نورسیف، مکه، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۱۲. ↑ احمد بن علی ابن حجرعسقلانی ، تقریب التهذیب، ج۲، ص۴۶۷ ، به کوشش عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت، ۱۳۹۵ق/۱۹۷۵م .
۱۳. ↑ محمدبن عمر نووی، تفسیر النووی، ج۱، ص۳۵۳، بیروت، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م.
۱۴. ↑ احمد بن علی ابن حجرعسقلانی ، تهذیب التهذیب، ، ج۱۲، ص۲۱۴ ، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۷ق .
۱۵. ↑ محمد ابن سعد،، ج۳، ص۴۵۷، الطبقات الکبری، بیروت، ۱۹۶۰م.
۱۶. ↑ طبری، تاریخ، ج۲، ص۴۷۸.
۱۷. ↑ احمدبن عبدالله ابونعیم اصفهانی، معرفه الصحابه، ج۳، ص۱۰۹، به کوشش محمد راضی عثمان، مدینه/ ریاض، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
۱۸. ↑ عبدالملک ابن هشام، سیره النبویه، ج۳، ص۴۸، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
۱۹. ↑ بلاذری، احمدبن یحیی، ج۱، ص۳۱۰، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
۲۰. ↑ بلاذری، احمدبن یحیی، ج۱، ص۳۰۹، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
۲۱. ↑ طبری، تاریخ، ج۲، ص۴۸۱.
۲۲. ↑ علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۵، ص۲۸۴، قاهره، ۱۲۸۰ق.
۲۳. ↑ محمد ابن سعد،، ج۳، ص۴۵۷، الطبقات الکبری، بیروت، ۱۹۶۰م.
۲۴. ↑ احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۵۸، بیروت، ۱۳۷۹ق/۱۹۶۰م.
۲۵. ↑ محمدبن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۰۷، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
۲۶. ↑ عروه بن زبیر، مغازی رسول الله، ج۱، ص۱۸۷، به کوشش محمد مصطفی اعظمی، ریاض، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۲۷. ↑ محمدبن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۰۵-۵۰۷، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
۲۸. ↑ عبدالملک ابن هشام، سیره النبویه، ج۳، ص۲۴۷-۲۴۸، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
۲۹. ↑ انفال/سوره۸، آیه۲۷.    
۳۰. ↑ توبه/سوره۹، آیه۱۰۲.    
۳۱. ↑ محمدبن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۰۹، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
۳۲. ↑ عبدالملک ابن هشام، سیره النبویه، ج۳، ص۲۴۸-۲۴۹، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
۳۳. ↑ محمد بن مسلم زهری، المغازی النبوبه، ج۱، ص۱۱۱-۱۱۲، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
۳۴. ↑ علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۱۹۶، قاهره، ۱۲۸۰ق.
۳۵. ↑ علی بن محمد ابن اثیر، اسدالغابه، ج۵، ص۲۸۵، قاهره، ۱۲۸۰ق.
۳۶. ↑ احمد بن علی ابن حجرعسقلانی، ‌الاصابه ، ج۴، ص۱۶۸ قاهره، ۱۳۲۸ق .
۳۷. ↑ احمد بن علی ابن حجرعسقلانی، ‌الاصابه، ج۴، ص۱۶۸ قاهره، ۱۳۲۸ق .
۳۸. ↑ احمدبن حنبل، مسند، ج۳، ص۴۵۲-۴۵۳، قاهره، ۱۳۱۳ق.
۳۹. ↑ یوسف بن عبدالرحمن مزی، تحفه الاشراف، ج۹، ص۲۷۵-۲۷۸، به کوشش عبدالصمد شرف‌الدین، بمبئی، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.
۴۰. ↑ احمدبن حنبل، مسند، ج۶، ص۳۲۸، قاهره، ۱۳۱۳ق.
۴۱. ↑ احمد بن علی ابن حجرعسقلانی ، تهذیب التهذیب ، ج۱۲، ص۲۱۴ ، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۷ق .


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابولبابه انصاری»، ج۶، ص۲۵۱۴.    


رده‌های این صفحه : اصحاب پیامبر | تاریخ اسلام | راویان حدیث از پیامبر | رجال | صحابه | محدثان قرن ۱ (قمری)
جعبه ابزار