ابوعلی قالی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعلی قالی (متوفای ۳۵۶ق)، از بزرگان
ادبیات عرب و
شعر در چهارم قمری در
اندلس بود که نزد خلفای اموی آن دیار جایگاه برجسته‌ای داشت. وی که تالیفات متعددی در لغت، شعر، اخبار تاریخی و ادبی و
ضرب‌المثل دارد؛ سرانجام به
سال ۳۵۶ قمری در ۶۸ سالگی درگذشت.
ابوعلی، اسماعیل بن قاسم بن عیزون بن هارون بن محمد بن سلیمان قالی بغدادی، در شهر منازگرد (
ملازگرد) در دیاربکر (شمال عراق) نزدیک دریاچه «آن» به دنیا آمد و به قریه قالیقلا از روستاهای منازگرد (
ملازگرد) منسوب است. او اهل قالیقلا نبود، ولی چون همراه بعضی اهالی آن روستا به
بغداد رفت، بدان جا منسوب شد.
قالی، در
سال ۳۰۳ ق به بغداد رفت و مدت ۲۵ سال در آن جا اقامت گزید. سپس به اندلس رفت و در
سال ۳۲۸ ق در ایام خلافت و زمامداری
عبدالرحمان خلیفه اموی وارد قرطبه شد و پیش عبدالرحمان ناصر و پسرش
حکم مستنصر موقعیت خوبی به دست آورد.
حکم، وی را به تألیف کتاب تشویق کرد و با عطایای فراوان، وی را شاد و در تکریم و احترام او افراط می کرد. قالی، نخستین کسی است که علم ادبیات عرب را به اندلس برد و از بزرگان علمای ادب، نص و شعر عرب بود. او شناختی خوب و روایات فراوان دارد و کتاب هایش، در نهایت دقّت، نظم و اتقان است و اکثر آن را املا کرده و خود نوشته است.
کتاب الأمالی، مهم ترین کار او است که بر شاگردان اندلسی خود در مسجد جامع قرطبه املا کرده است. این کتاب، فصل های گوناگونی از لغت و شعر و ضرب‌المثل و اخبار تاریخی و ادبی عربی در بردارد که به شعرای عرب می رسد. هم چنین کتاب البارع در لغت، کتاب المقصور و الممدود، الإبل و نتأجها، تفسیر المعلّقات السبّع؛ مقاتل الفرسان و... از تألیفات او است.
او سرانجام به سال ۳۵۶ قمری در ۶۸ سالگی درگذشت.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۷۴.
