ابوعلی قالی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعلی قالی (متوفای ۳۵۶ق)، از بزرگان
ادبیات عرب و
شعر در چهارم قمری در
اندلس بود که نزد خلفای اموی آن دیار جایگاه برجسته‌ای داشت. وی که تالیفات متعددی در لغت، شعر، اخبار تاریخی و ادبی و
ضرب‌المثل دارد؛ سرانجام به
سال ۳۵۶ قمری در ۶۸ سالگی درگذشت.
ابوعلی، اسماعیل بن قاسم بن عیزون بن هارون بن محمد بن سلیمان قالی بغدادی، در شهر منازگرد (ملازگرد) در دیاربکر (شمال عراق) نزدیک دریاچه «آن» به دنیا آمد و به قریه قالیقلا از روستاهای منازگرد (ملازگرد) منسوب است. او اهل قالیقلا نبود، ولی چون همراه بعضی اهالی آن روستا به
بغداد رفت، بدان جا منسوب شد.
قالی، در
سال ۳۰۳ ق به بغداد رفت و مدت ۲۵ سال در آن جا اقامت گزید. سپس به اندلس رفت و در
سال ۳۲۸ ق در ایام خلافت و زمامداری
عبدالرحمان خلیفه اموی وارد قرطبه شد و پیش عبدالرحمان ناصر و پسرش
حکم مستنصر موقعیت خوبی به دست آورد.
حکم، وی را به تألیف کتاب تشویق کرد و با عطایای فراوان، وی را شاد و در تکریم و احترام او افراط می کرد. قالی، نخستین کسی است که علم ادبیات عرب را به اندلس برد و از بزرگان علمای ادب، نص و شعر عرب بود. او شناختی خوب و روایات فراوان دارد و کتاب هایش، در نهایت دقّت، نظم و اتقان است و اکثر آن را املا کرده و خود نوشته است.
کتاب الأمالی، مهم ترین کار او است که بر شاگردان اندلسی خود در مسجد جامع قرطبه املا کرده است. این کتاب، فصل های گوناگونی از لغت و شعر و ضرب‌المثل و اخبار تاریخی و ادبی عربی در بردارد که به شعرای عرب می رسد. هم چنین کتاب البارع در لغت، کتاب المقصور و الممدود، الإبل و نتأجها، تفسیر
المعلّقات السبّع؛ مقاتل الفرسان و... از تألیفات او است.
او سرانجام به سال ۳۵۶ قمری در ۶۸ سالگی درگذشت.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۷۴.
