ابوعلی بصیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعلی فضل بن جعفر بن فضل انباری (پیش از
۱۶۰ ـ پس از
۲۵۲ق)، معروف به ابوعلی بصیر،شاعری بلیغ، فصیح، حاضرجواب و نویسنده‌ای چیره‌دست بود.
ابوعلی
فضل بن جعفر
بن فضل بن یونس انباری نخعی کوفی، معروف به ابوعلی بصیر، نیاکان وی
ایرانی و از مردم انبار بودند، سپس به
کوفه رفته و در میان قبیله یمنی
نخع ساکن شدند و نسبت «ولاء» با آنان برقرار ساختند.
ولادت
فضل پیش از سال ۱۶۰ق و احتمالا در کوفه بود
و همان‌جا رشد کرد.
در خردسالی پدر را از دست داد و از همان دوران به
شعر روی آورد.
در محفل ادیبان، نحویان، زبان‌شناسان و مجالس درس آنان که البته در کوفه آن روزگار فراوان بود، دانش آموخت. ابوعلی علاوه بر اینکه شاعری بلیغ، فصیح و حاضرجواب بود،
نویسنده‌ای چیره‌دست به‌شمار می‌رفت و دارای نامه‌ها و مکاتبات بسیاری بوده که مشهور است.
وی به سال ۲۲۱ق
شهر سامرا را برای زندگی برگزید و در آنجا
معتصم عباسی (خلافت
۲۱۸-
۲۲۷ق) و خلفای پس از او، صاحب منصبان و امیران لشکری را مدح گفت.
همچنین درباره به خلافت رسیدن
معتز عباسی (خلافت
۲۵۱-
۲۵۵ق) اشعاری سرود.
وی با شاعر معروف،
ابوالعیناء محمد بن قاسم بن خلاء به هجو کردن یکدیگر پرداخته و نامه‌نگاری‌های جالبی که در آنها اشعاری نیز به کار رفته، داشته‌اند.
ابوعلی عضو گروهی بود که به هزل‌گویی و هرزه درآیی شهرت داشتند، چنان که گفته‌اند: در عیاشی و هرزگی از هیچ‌کس و هیچ چیز پروا نداشت و گاه در می‌گساری چنان زیاده‌روی می‌کرد که اختیار از کف می‌داد.
او با اینکه نابینا و به
عباسیان وابسته بود، گرایش‌های شیعی نیز از خود نشان می‌داد و به
شفاعت اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) و اصل
تبری و
تولی ایمان داشت.
از وی دو اثر به نام‌های کتاب رسائل و دیوان شعر بر جای مانده است. به نوشته
ابن ندیم، دیوان شعر او دارای پنجاه برگ بوده است.
بصیر اندکی قبل از مرگ، عقلش را به‌خاطر مرض سوداء از دست داد
و در سال ۲۵۱ق یا پس از آن در سامرا درگذشت.
برخی متاخران تاریخ وفاتش را در سال ۲۵۵
یا پس از سال
۲۵۸ق ذکر کرده‌اند.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۰۶، برگرفته از مقاله «
فضل انباری».
