• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوعبدالله حسین بن احمد فرضی موصلی شقاق

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اَبوعَبْدُاللهِ شَقّاق، ریاضی دان، فقیه و محدث بودند.


اَبوعَبْدُاللهِ شَقّاق، حسین بن احمد بن جعفر فَرَضی موصلی (د ۵۱۱ق/۱۱۱۷ م)، ریاضی دان، فقیه و محدث. در برخی مآخذ نام او را حسن نیز آورده اند.
[۱] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۹، ص۱۶۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ ق.
[۲] ابن اثیر، الکامل، ج۱۰، ص۵۳۲.    


از تاریخ ولادت و جزئیات زندگی وی اطلاع دقیقی در دست نیست.

از نسبت موصلی وی
[۳] ابن خلکان، وفیات، ج۱، ص۳۶۵.
چنین برمی آید که زادگاه او موصل بوده و یا حداقل مدتی در آن‌جا اقامت داشته است.

وی حساب را نزد ابوالحکیم طبری ،
[۴] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۹، ص۱۶۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ ق.
[۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۲، ص۳۲۶، به کوشش رمضان عبدالتواب، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹ م.
‌ حدیث را از ابوالحسین ابن مهتدی ،
[۶] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۹، ص۱۶۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ ق.
[۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۲، ص۳۲۶، به کوشش رمضان عبدالتواب، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹ م.
فقه و اصول و احکام فقهی مربوط به تقسیم ارث را نزد عبدالملک بن ابراهیم همدانی
[۸] سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۳۷، به کوشش محمود محمد طناحی و عبدالقادر محمد حلو، قاهره، ۱۹۷۰ م.
فرا گرفت و در علم حساب سرآمد همگنان خود شد.
[۹] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۲، ص۳۲۶، به کوشش رمضان عبدالتواب، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹ م.


به گفته ابن دبیثی ،
[۱۰] ذهبی، محمد بن احمد، المختصر المحتاج الیه من تاریخ ابن الدبیثی، ج۱، ص۱۷۰ ۱۷۱، بیروت، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵ م.    
‌ ابوالفضل، خطیب موصل، شعری از او روایت کرده است.

آثار او بدین قرار است: شرح الکافی للکرجی. نسخه ای از این کتاب در استانبول موجود است.
[۱۱] قربانی، ابوالقاسم، ریاضی دانان ایرانی، ‌ ج۱، ص۲۵۷ ـ ۲۷۶، تهران، ۱۳۵۰ ش.
همچنین در برگ ۱۴۴ کتاب الحاوی للاعمال السطانیه و رسوم الحساب الدیوانیة که قسمتهایی از جزء ۲ و ۳ آن باقی‌مانده است، نام ابوعبدالله به میان آمده و دوسلان احتمال داده که این اثر نیز تألیف ابوعبدالله بوده باشد.

صفدی تألیفاتی در تقسیم ارث نیز به ابوعبدالله نسبت داده است. افزون بر این‌ها قطعه شعری نیز از وی در دست است که گویند برای آزادی فرزند خود از زندان المستظهر بالله سروده است.
[۱۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۲، ص۳۲۶، به کوشش رمضان عبدالتواب، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹ م.



(۱) ابن اثیر، الکامل.
(۲) ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ ق.
(۳) ابن خلکان، وفیات.
(۴) ذهبی، محمد بن احمد، المختصر المحتاج الیه من تاریخ ابن الدبیثی، بیروت، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵ م.
(۵) سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیة الکبری، به کوشش محمود محمد طناحی و عبدالقادر محمد حلو، قاهره، ۱۹۷۰ م.
(۶) صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، به کوشش رمضان عبدالتواب، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹ م.
(۷) قربانی، ابوالقاسم، ریاضی دانان ایرانی، ‌ تهران، ۱۳۵۰ ش.
(۸) د Slane، GAL، S، KRAUSE، حداکثر، : "Stambuler Handschriften islamischer Mathematiker"، Beitrage: زور Erschliessung DER arabischen Handschriften در UND Anatolien استانبول، فرانکفورت، ۱۹۸۶، volII.

۱. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۹، ص۱۶۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ ق.
۲. ↑ ابن اثیر، الکامل، ج۱۰، ص۵۳۲.    
۳. ↑ ابن خلکان، وفیات، ج۱، ص۳۶۵.
۴. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۹، ص۱۶۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ ق.
۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۲، ص۳۲۶، به کوشش رمضان عبدالتواب، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹ م.
۶. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۹، ص۱۶۴، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ ق.
۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۲، ص۳۲۶، به کوشش رمضان عبدالتواب، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹ م.
۸. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۷، ص۳۷، به کوشش محمود محمد طناحی و عبدالقادر محمد حلو، قاهره، ۱۹۷۰ م.
۹. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۲، ص۳۲۶، به کوشش رمضان عبدالتواب، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹ م.
۱۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، المختصر المحتاج الیه من تاریخ ابن الدبیثی، ج۱، ص۱۷۰ ۱۷۱، بیروت، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵ م.    
۱۱. ↑ قربانی، ابوالقاسم، ریاضی دانان ایرانی، ‌ ج۱، ص۲۵۷ ـ ۲۷۶، تهران، ۱۳۵۰ ش.
۱۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۲، ص۳۲۶، به کوشش رمضان عبدالتواب، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹ م.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله شقاق»،ج۵، ص۲۳۳۳.    


رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن ششم | محدثین
جعبه ابزار