ابوطاهر مقری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَبوطاهرِ مُقْری عبدالواحد بن عمر بن محمد بن ابی هاشم بزار (۲۰
رجب یا ۲۲
شوال ۲۸۰-۳۴۹ق/ سپتامبرـ ۱۳ اکتبر یا ۱۵ دسامبر ۸۹۳-۹۶۰)، مقری،
محدث و نحوی بغدادی در
قرن سوم و چهارم هجری قمری بود.
اَبوطاهرِ مُقْری، عبدالواحد بن
عمر نزد کسانی چون
ابن درستویه، ادب عربی را فرا گرفت
و در
قرائت ملازم درس
احمد بن سهل اشنانی،
ابوعثمان سعید بن عبدالرحیم و
ابوبکر ابن مجاهد گشت.
نزدیکی او به ابن مجاهد تا آن‌جا بود که از او به غلام ابن مجاهد تعبیر می‌شد.
وی از جمعی دیگر از شیوخ
بغداد نیز قرائت آموخت که بیش‌تر آنان استاد ابن مجاهد نیز بوده‌اند.
همچنین از برخی مشایخ قرائت خود جز ایشان
حدیث شنیده که از آن میان می‌توان
ابوبکر ابن ابی داوود،
محمد بن حسین اشنانی و
محمد بن عباس یزیدی را یاد کرد.
ابوطاهر از بغدادیانی بود که در
نحو و قرائت به مکتب
کوفه گرایش داشتند.
آگاهی او به قرائت و نحو موجب شده که وی در وجوه قرائات از داناترین مردم شمرده شود،
تا آن‌جا که گفته
ابوعمرو دانی پس از وفات ابن مجاهد (
۳۲۴ق) بغدادیان کسی را شایسته‌تر از او نیافتند تا بر جای او نشانند.
حلقه درس ابوطاهر در بغداد بسیاری از علاقمندان به قرائت را به خود جذب کرد
که از آن میان می‌توان ابوالحسن
ابن حمامی،
عبیدالله بن عمر مصاحفی،
علی بن محمد جوهری،
ابوالحسین سوسنجردی و
ابوبکر دوری را نام برد.
برخی نیز همچون
ابراهیم بن مخلد معدل از او حدیث فرا گرفتند.
از نظریات خاص ابوطاهر که گفته شده در آن با هم‌طرازان خود مخالفت ورزیده، قول او درباره اماله الف در کلمه «الناس» در قرائت ابوعمرو است.
ابوطاهر به عنوان یک حلقه مهم در زنجیره‌های روایت قرائات مورد توجه قرار گرفته و روایات او در کتب مختلف قرائت چون
التیسیر ابوعمرو دانی''
و به ویژه
جامع البیان همو،
المستنیر ابن سوار و الکامل هذای ثبت شده است.
از آثار ابوطاهر رساله‌ای در اخبار نحویان باقی است که نسخه خطی آن در دارالکتب
مصر نگهداری می‌شود.
همچنین اثر دیگری در قرائت با عنوان البیان از وی به دست
خطیب بغدادی رسیده بوده که مورد استفاده او قرار گرفته است.
در سده ۶ ق نیز
ابن خیر اشبیلی و
ابوطاهر سلفی با ارائه سلسله سندی این کتاب را روایت کرده‌اند.
اثر دیگری از ابوطاهر با عنوان قرائت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) را
طوسی و
نجاشی نام برده و اسانید روایت خود را تا مؤلف نشان داده‌اند.
دیگر آثارابن ندیم پاره‌ای دیگر از آثار ابوطاهر را نام برده که از این قرارند: قرائت حمزة الکبیر، قرائت الکسائی الکبیر، الانتصار لحمزه، قرائت حفص، الفصل بین ابی عمرو و الکسائی، الخلاف بین ابی عمرو والکسائی، الخلاف بین اصحاب عاصم و حفص بن سلیمان، شواذ السبعة، الیاءدات، الهاءات، الرسالة فی الجهر ببسم الله الرحمن الرحیم
که از آن میان دو عنوان الفصل و الهاءات، در اسانید ابن خیر و ابوطاهر سلفی نیز دیده می‌شود.
(۱) ابن جزری، محمد بن محمد، غایة النهایة، به کوشش گ برگشتر سر، قاهره، ۱۳۵۱ق/ ۱۹۳۲م.
(۲) ابن جزری، محمد بن محمد، النشر، به کوشش علی محمد ضبّاع، قاهره، کتابخانه مصطفی محمد.
(۳) ابن خیر اشبیلی، محمد، فهرسة ابن خير الاشبيلی، به کوشش فرانسیسکو کودرا، بغداد، ۱۹۶۳م.
(۴) ابن ندیم، الفهرست.
(۵) ابوعمرو دانی، عثمان بن سعید، التیسیر فی القراءات السبع، به کوشش اتوپرتسل، استانبول، ۱۹۳۰م.
(۶) خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ ق.
(۷) ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و اکرم بوشی، بیروت، ۱۴۰۴ق/ ۱۹۸۴م.
(۸) ذهبی، محمد بن احمد، معرفة القراء الکبار، به کوشش محمد سید جادالحق، قاهره، ۱۳۸۷ق/ ۱۳۶۷م.
(۹) رودانی، محمد بن سلیمان، صلة الخلف، به کوشش محمد حجی، بیروت، ۱۴۰۸ق/ ۱۹۸۸م.
(۱۰) طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نجف، کتابخانه مرتصویه.
(۱۱) لطفی عبدالبدیع، فهرس المخطوطات المصورة، قاهره، ۱۹۵۶م.
(۱۲) قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواه علی انباه النحاه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۱، ۱۳۷۴ ق/ ۱۹۵۲، ۱۹۵۵م.
(۱۳) نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
•
مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوطاهر مقری».
