ابوسلیمان عمر بن حفصون
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوسلیمان عمر بن حفصون، از شورشیان اندلسی
قرن سوم و چهارم قمری بود، که بر علیه
امویان اندلس شورید.
ابوسلیمان، عمر بن حفص (حفصون) بن عمر بن جعفر بن شتیم بن دمیان بن فرغلوش بن اذفونش، از شورشیان اندلسی بود. او نخستین کسی بود که با چنین وسعتی باب مخالفت و جدایی را در
اندلس گشود و عَلَم مخالفت را برافراشت. مورخان با اوصاف لعین، خبیث و راس النفاق از او یاد می‌کنند. اهل قصبه تاکرنا و مسلمان‌زاده بود و بر همین آیین و دین بزرگ شد. نخستین کسی از نیاکانش که
اسلام آورد، جعفر بن شتیم بود.
ابن حفصون در سال ۲۷۰ق بر ضد امیر
محمد بن
عبدالرحمان بن
حکم شورید و در دژ «ببشتر» از دژهای «ریّه» پناه جست و پس از آن که کارش بالا گرفت و خطرش جدی شد، امیران با او جنگیدند و دژهای اندلس مطیع او شدند. در برخی از حملاتش، نیروهای او سی هزار تن برآورد شده بودند.
در سال ۲۸۶ق گرایش خود به
مسیحیت را آشکار کرد؛ در حالی که پیش‌تر آن را پنهان می‌کرد. پس از آن، به سبب
مرتد شدنش جنگ با او
جهاد تلقی شد و نبردهای پی‌درپی بر ضد او صورت گرفت. بارها ابراز وفاداری و اطاعت کرد و عفو و بخشیده و با او به نیکی رفتار شد، اما اندک زمانی بعد
یاغی می‌شد و نیرنگ می‌زد. همچنان این‌گونه بود تا آن‌که درگذشت و پسرش
سلیمان به جای او نشست.
عبیدالله فاطمی رهبری ابن حفصون را به رسمیت شناخت و در مساجد کشورش به نفع او تبلیغ کرد و با فرستادن اسلحه و کمک‌های دیگر او را یاری کرد. همچنین داعیانی نزدش فرستاد تا او را به اطاعت از
فاطمیان دعوت کنند و او مطیع آنان شده، دعوتشان را در آن خطه بگستراند؛ به امید آن‌که ابن حفصون بر امویان اندلس پیروز و دولتش به دولت فاطمیان ملحق شود.
واژه حفصون، صیغه مبالغه و بزرگداشت کلمه حفص است، زیرا «واو» و «نون» در آخر کلمه، بر تمیز یا تفخیم و بزرگداشت دلالت می‌کند. در این مورد، اسم‌هایی دیگری نیز هستند که بر همین ساخت و صیغه‌اند؛ مانند: عبدون، غلبون، خلدون و زیدون، که مبالغه نام‌های عبد، غالب، خالد و زید است.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۱۸۱.
