ابوسعید حسن بن عبدالله سیرافی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«قاضی
ابوسعید حسن بن عبدالله بن مرزبان سیرافی» که به اختصار «
ابوسعید سیرافی» خوانده می‌شود، عالم مشهور نحو، لغت، فقه، حدیث، علوم قرآن و کلام است.
«قاضی
ابوسعید حسن بن عبدالله بن مرزبان سیرافی» که به اختصار «
ابوسعید سیرافی» خوانده می‌شود، عالم مشهور نحو،
لغت، فقه،
حدیث، علوم قرآن و
کلام است. او اهل سیراف (از توابع استان بوشهر) بود.
پدرش زرتشتی بود و بهزاد نام داشت؛ ولی بعد از
مسلمان شدن، نام
عبدالله بر خود نهاد.
ابوسعید در سال ۲۸۴ ق و به قولی دیگر ۲۹۰ ق به
دنیا آمد.
تحصیلات خود را تا سن ۲۰ سالگی در سیراف گذراند و به عمان مهاجرت کرد و پس از اخذ اجتهاد، به وطن برگشت. سپس راهی بغداد شد و در آنجا منصب قضاوت را عهده‌دار بود. ابن ندیم با وی دوست بود و سید رضی پیش از ده سالگی از او نحو آموخت.
وی فردی پرهیزکار و عفیف بود و با اجرت استنساخ کتاب‌ها روزگار می‌گذراند و درآمد دیگری نمی‌پذیرفت. کرخی، فقیه بزرگ شیعی، او را تحلیل و تکریم می‌کرد و بر همه برتری می‌داد و مجلس
فتوا برایش ترتیب داده بود. وی عالمی جامع بود و در نحو، فقه، لغت، شعر، عروض، قرائت، حدیث، کلام، حساب و هندسه چیره‌دست بود.
ابوسعید علم نحو را از ابن سراج و لغت را از ابن درید آموخت تا این‌که خود از اکابر و اعاظم علمای زمان خویش شد. وی در فقه، حدیث، علوم قرآن و کلام از اساتید بنام بود؛ اما در نحو و لغت عرب، خاصه نحو بصریان، اشتهار بیشتری یافت. بر اثر شهرتی که داشت، مرجع امراء، علما و افاضل بود. از آن جمله، نوح سامانی نامه‌ای به او نوشت و چهار صد سؤال که غالب آن‌ها
الفاظ لغوی بود، از وی پرسید و دیلمی وزیر نامه‌ای مشتمل بر سئوالاتی در باب
قرآن بدو نوشت و مروان
بن محمد ملک دیلم از آذربایجان یکصد و بیست سؤال در باب قرآن و حدیث نزد او فرستاد و همچنین عده‌ای دیگر و او همه را جواب داد.
سیرافی همان کسی است که با ابوبِشر متّی
بن یونس القُنّائی مناظره‌ی بزرگی در رجحان نحو عربی بر منطق یونانی کرد و صورت این مناظره در کتاب «الامتاع و المؤانسة» آمده است.
او در دوم
رجب سال ۳۶۸ ق درگذشت و در مقبره خیزران دفن گردید.
برخی از کتاب‌های او عبارتند از:
۱. الوقف و الابتداء
۲. شرح کتاب سیبویه در نحو
۳. اخبار النحویین البصریین
۴. اللغات الوصل و القطع
۵. صنعه الشعر و البلاغة
۶. شرح مقصوره ابن درید
۷. الاقناع فی النحو که پسرش یوسف آن را بعد از او کامل نمود.
نرم‌افزار ادبيات عرب، مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی.
