ابوتمّام حبیب بن اوس طائی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوتمام حبیب بن اوس طائی حورانی جاسمی (۱۹۰-۲۳۱ هـ)، از شاعران
قرن سوم هجری قمری بود.
ابوتمام حبیب بن اوس بن حارث طائی حورانی جاسمی، در روستای جاسم از توابع
دمشق زاده شد.
تاریخ ولادت او را سال‌های ۱۷۲، یا ۱۸۸، یا ۱۹۰ و یا ۱۹۲ هـ ذکر کرده‌اند.
ابوتمام در
مصر پرورش یافت و در مسجد جامع مصر به سقایت مردم اشتغال داشت.
سپس با ادیبان همنشین شد و از آنان دانش فرا گرفت. وی شعر را دوست داشت و در راه آن کوشید تا شاعری چیره‌دست و مشهور شد و چون
معتصم (خلافت ۲۱۸-۲۲۷ هـ) از موقعیت وی آگاه شد، او را به
سامرا احضار کرد و در برابر سرودن شعر به وی جایزه داد و او را بر تمام شاعران مقدم داشت. او سپس به
بغداد رفت و در آنجا نیز با ادبا و دانشمندان همنشین گردید.
گفته‌اند که وی شاعری ظریف، خوش طبع،
فاضل، فصیح و در زمان خودش بی‌بدیل بود و غیر از قصاید و مقاطع، چهارده هزار ارجوزه را حفظ داشت.
در کتاب
فحول الشعراء خویش درباره عده زیادی از شعرای جاهلی مخضرم (شاعرانی که هر دو دوره جاهلی و اسلام را درک کردند) و اسلامی بحث کرده است.
او اشعار زیادی در مدح
اهل بیت و
امامان شیعه (علیهم‌السّلام) سروده و به همین سبب رجال‌نویسان او را امامی‌مذهب به شمار آورده‌اند.
ابوتمام اشعار زیادی سروده بود، تا آنجا که ششصد قصیده و هشتصد مقطوعه برای او شمرده‌اند.
ابوتمام در
جمادی الاولی سال ۲۳۱ در
موصل درگذشت.
آثار و تالیفات ابوتمام عبارتند از:
الحماسة الطائیه، فحول الشعراء، الاختیارات من شعر الشعراء، الاختیار من اشعار القبائل.
الحماسة و الوحشیات.
الحماسة الاولی (شامل ۷۴۷۰ بیت که در
خراسان برای
عبدالله بن طاهر سروده و
علی بن محمد عدوی شمشاطی آن‌را شرح کرده است).
الحماسة الثانیة الکبری (ابوتمام آن را برای ابوالوفاء ابن سلمه پس از بازگشتش از خراسان، در
همدان سروده و در ده باب می‌باشد که به نام باب نخست آن، شجاعت مشهور شده و حماسه نام گرفته است و نه باب دیگر آن، مراثی، ادب، تشبیب، هجاء، اضیاف (اضافات)، مدایح، صفات، سیر، ملح و مذمت زنان می‌باشد)
نقائض جریر و الاخطل.
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۲۴۰، برگرفته از مقاله «ابوتمام حبیب بن اوس بن حارث طائی».
