ابوبکر بن ابی قحافه (دائرةالمعارفمؤلفاناسلامی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوبکر عبدالله بن ابی قحافه (۵۱ پیش از هجرت ـ
۱۳ق)،
صحابه پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم)
و خلیفه اول بعد از ایشان نزد
اهلسنت است. پس از رحلت پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) در سال یازدهم هجری در
سقیفه حضور داشت
و در آنجا برای خلافت انتخاب شد. از مهمترین اقدامات ابوبکر در خلافت، مصادره قهرآلود
فدک و فرستادن لشگر
اسامه به سوی رومیان بود. وی سرانجام در ۶۳ سالگی در ۲۲
جمادی الثانی سال سیزدهم در
مدینه درگذشت.
ابوبکر عبدالله بن عثمان بن عامر بن عمرو تیمی قرشی، دو سال
و اندی پس از
عام الفیل،
۵۱ قبل از
هجرت در
شهر مکه به دنیا آمد
و عبدالکعبه نام گرفت. پدر
و مادرش هر دو از
تیره تیم بودند
و از طریق نیای پنجمشان با
پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) نسبت داشتند. گویند که پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) او را به سبب زیبایی چهرهاش، ملقب به عتیق ساخت. از دیگر القاب مشهور وی صدیق است که بر پایه منابع
اهلسنت، تصدیق بی چون
و چرای
خبر معراج، بدو داده شد.
البته علمای شیعه تعلق لقب صدیق را به ابوبکر مردود،
و آن را از القاب
حضرت علی (علیهالسّلام) میدانند.
ابوبکر از جوانی به بازرگانی اشتغال داشت
و از دوستان نزدیک پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) بود
و در یکی از سفرهای
شام نیز آن حضرت را همراهی کرد.
پس از اینکه وی
اسلام را پذیرفت، پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) نام او را به عبدالله تغییر داد.
او از محضر پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) بهره برده
و از وی روایت نموده است
و کسانی مانند
انس بن مالک،
عثمان بن عفان،
ابوهریره و طارق بن شهاب از او روایت کردهاند.
ابوبکر در نسب شناسی سرآمد دیگران بود.
واقدی در خبری، به شعرشناسی وی نیز اشارهای کرده است.
همچنین روایاتی چند حکایت دارد که ابوبکر در
تعبیر خواب نیز دستی داشته
و خواب کسانی از جمله پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) را تعبیر کرده است.
او در
زمان جاهلیت از بزرگان
قریش و فردی توانگر بود
و جزء نخستین کسانی بود که به پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) ایمان آورد
و در هنگام هجرت پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) به مدینه، همراه آن حضرت در
غار بود.
در آغاز درگیری با
مشرکان و آزار
و شکنجه مسلمانان، ابوبکر نیز متحمل آزارها شد
و منابع اهلسنت از مجروح شدن وی به دست مشرکان سخن گفتهاند.
او به همراه پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) در جنگها شرکت میجست.
پس از رحلت پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) در سال یازدهم هجری در
سقیفه حضور داشت
و در آنجا برای خلافت انتخاب شد
و یک روز پس از ماجرای سقیفه، برای بیعت عمومی بر منبر نشست
و مردم با او بیعت کردند.
یکی از اقدامات ابوبکر در همان روزهای نخستین خلافت، مصادره قهرآلود فدک بود
و دومین اقدام رسمی
و حکومتی او پس از ضبط فدک، تجهیز
و فرستادن لشگر اسامه به سوی رومیان بود.
در زمان خلافتش، بلاد شام
و قسمت زیادی از
عراق را فتح کرد
و سرکوب مخالفان حکومت
و دشمنان
اسلام را در دستورکار خود قرار داد
و با یاری مسلمانان توانست سرکشیها
و آشوبهای مناطق دور
و نزدیک را فرو نشاند
و در طول یک سال
جزیرة العرب را چون زمان پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) زیر لوای
اسلام درآورد.
رجالنویسان اهلسنت او را فردی بردبار، خطیب
و شجاع توصیف نمودهاند.
کتاب مسند اثر اوست.
سرانجام وی در ۶۳ سالگی در ۲۲ جمادی الثانی سال سیزدهم در مدینه درگذشت
و عمر بن خطاب بر او
نماز گزارد
و در خانهای که پیامبر (
صلی
الله
علیه
و
آله
وسلّم) در آن به خاک سپرده شده بود، دفن شد.
• پژوهشگاه فرهنگ
و معارف
اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان
اسلامی، ج۱، ص۴۵۱-۴۵۲، برگرفته از مقاله «عبدالله ابن ابی قحافه».