• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوبکر ایوب بن کیسان سختیانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوبکر ایوب بن کیسان سختیانی عنزی بصری (۶۸-۱۳۱ هـ)، ملقب به سید العلماء، سید شباب اهل البصره و سید الفقهاء، از اصحاب امام باقر و امام صادق (علیهما‌السّلام) و از تابعین و محدثان قرن دوم هجری قمری و از فقهای بصره بود.


ابوبکر ایوب بن ابی‌تمیمه کیسان سختیانی عنزی بصری، اهل بصره و از موالی عمار بن یاسر
[۱] طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۱۰۶.    
[۲] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۱۱۱.    
[۳] استرابادی، محمد بن علی، منهج المقال، ج۲، ص۴۰۳.    
یا عمار بن شداد بود
[۴] ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۴۷۱.    
و در میان قبیله بنی حریش در بصره زندگی می‌کرد
[۵] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۳، ص۴۵۷.    
[۶] بخاری، اسماعیل بن ابراهیم، التاریخ الکبیر، ج۱، ص۴۱۰.    
و به حسب شهرت، گویی به شغل دباغی روی داشت.
[۷] سمعانی، عبدالکریم، الانساب، ج۷، ص۹۶.    

صحابی امام باقر و امام صادق (علیهما‌السّلام) بود
[۸] طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۱۰۶.    
[۹] طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۱۵۰.    
[۱۰] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۶۲.    
و از بزرگان فقها و محدثان مورد وثوق و در شمار تابعین و اهل ثبت و ضبط دقیق حدیث بود.
[۱۱] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۶، ص۱۶.    
[۱۲] صفی‌الدین خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ج۱، ص۴۲.    
[۱۳] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۱۳۳.    
[۱۴] ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۷، ص۲۸۸.    
[۱۵] ابن‌عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۲، ص۱۳۵.    
[۱۶] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۶۲.    
ابن‌سعد درباره او گفته است: او در ثبت و حفظ حدیث دقیق، مطمئن، حجت بود.
[۱۷] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۶، ص۲۰.    

او از جهت فقاهت، عبادت، انجام مناسک حج و بریدن از خلق و انس به حق در مرتبه‌ای والا قرار داشت، به طوری که گاهی تاثیرگذاری اعمال و رفتار او در فرد مخاطب بیش از گفتارش بود.
[۱۸] اصفهانی، احمد بن عبدالله، حلیة الاولیاء، ج۳، ص۷.    

ابن‌عیینه می‌گوید که من بیش از هشتاد تن از تابعین را ملاقات کردم و در میان آنها کسی به مقام و منزلت ایوب نیافتم.
[۱۹] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ص۵۹.    
او را القابی چون سید العلماء، سید شباب اهل البصره و سید الفقهاء داده‌اند.
[۲۰] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۶، ص۱۵.    
[۲۱] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۶، ص۱۸ -۱۹.    
[۲۲] ابواسحاق شیرازی، ابراهیم بن علی، طبقات الفقهاء، ص۸۹.    
[۲۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۳۵.    


ایوب بن کیسان در سال ۶۶ یا ۶۷
[۲۴] امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۵۲۵.    
[۲۵] زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۲، ص۳۸.    
و یا ۶۸ هـ دیده به جهان گشود.
[۲۶] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۶، ص۱۶.    


ایوب بن کیسان از بزرگانی مانند سعید بن جبیر، حمید بن هلال و محمد بن سیرین حدیث شنید و بزرگانی همچون سفیان ثوری، سفیان بن عیینة و سلیمان اعمش از او بهره برده‌اند.
[۲۷] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۳، ص۴۵۹.    
[۲۸] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۱، ص۹۸.    
[۲۹] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ج۱، ص۳۹۷.    


برخی از رجال نویسان ایوب بن کیسان را به ظاهر امامی،
[۳۰] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱۱، ص۳۴۹.    
و برخی عامی مذهب دانسته‌اند.
[۳۱] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۲، ص۲۳۶.    


کتاب الفرائض
[۳۲] بابانی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۲۹.    
و جزء از آثار ایوب بن کیسان است.
[۳۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۵۸۶.    


سرانجام ایوب بن کیسان، در ۶۵ سالگی به سال ۱۲۴ یا ۱۲۵و یا ۱۳۱ هـ بر اثر بیماری طاعون در بصره درگذشت.
[۳۴] ابن‌سعد بغدادی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۲۵۱.    
[۳۵] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۱۱۱.    
[۳۶] استرابادی، محمد بن علی، منهج المقال، ج۲، ص۴۰۳.    
[۳۷] ابن‌عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۲، ص۱۳۵.    


برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
[۳۸] ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۷، ص۲۸۸.    
[۳۹] ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۳، ص۴.    


۱. ↑ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۱۰۶.    
۲. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۱۱۱.    
۳. ↑ استرابادی، محمد بن علی، منهج المقال، ج۲، ص۴۰۳.    
۴. ↑ ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۴۷۱.    
۵. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۳، ص۴۵۷.    
۶. ↑ بخاری، اسماعیل بن ابراهیم، التاریخ الکبیر، ج۱، ص۴۱۰.    
۷. ↑ سمعانی، عبدالکریم، الانساب، ج۷، ص۹۶.    
۸. ↑ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۱۰۶.    
۹. ↑ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۱۵۰.    
۱۰. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۶۲.    
۱۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۶، ص۱۶.    
۱۲. ↑ صفی‌الدین خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ج۱، ص۴۲.    
۱۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۱۳۳.    
۱۴. ↑ ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۷، ص۲۸۸.    
۱۵. ↑ ابن‌عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۲، ص۱۳۵.    
۱۶. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۶۲.    
۱۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۶، ص۲۰.    
۱۸. ↑ اصفهانی، احمد بن عبدالله، حلیة الاولیاء، ج۳، ص۷.    
۱۹. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ص۵۹.    
۲۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۶، ص۱۵.    
۲۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۶، ص۱۸ -۱۹.    
۲۲. ↑ ابواسحاق شیرازی، ابراهیم بن علی، طبقات الفقهاء، ص۸۹.    
۲۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۳۵.    
۲۴. ↑ امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۵۲۵.    
۲۵. ↑ زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۲، ص۳۸.    
۲۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۶، ص۱۶.    
۲۷. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۳، ص۴۵۹.    
۲۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۱، ص۹۸.    
۲۹. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ج۱، ص۳۹۷.    
۳۰. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱۱، ص۳۴۹.    
۳۱. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۲، ص۲۳۶.    
۳۲. ↑ بابانی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۲۹.    
۳۳. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۵۸۶.    
۳۴. ↑ ابن‌سعد بغدادی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۲۵۱.    
۳۵. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۱۱۱.    
۳۶. ↑ استرابادی، محمد بن علی، منهج المقال، ج۲، ص۴۰۳.    
۳۷. ↑ ابن‌عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۲، ص۱۳۵.    
۳۸. ↑ ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۷، ص۲۸۸.    
۳۹. ↑ ابن‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۳، ص۴.    


پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۹۵، برگرفته از مقاله «ابوبکر ایوب بن کیسان سختیانی».
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۳۳۷.


رده‌های این صفحه : اصحاب امام باقر علیه السلام | اصحاب امام صادق | تابعین | درگذشتگان سال 124 (قمری) | درگذشتگان سال 125 (قمری) | درگذشتگان سال 131 (قمری) | زادگان سال 66 (قمری) | زادگان سال 67 (قمری) | زادگان سال 68 (قمری) | فقیهان اهل سنت قرن 2 (قمری) | فقیهان شیعه قرن 2 (قمری) | محدثان بصره | محدثان سده دوم (قمری)
جعبه ابزار