ابوالکرم شهرروزی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَبوالکَرَم شَهرزوری، مقری و محدث شهرزوری ساکن بغداد بودند.
اَبوالکَرَم شَهرزوری، مبارک بن حسن بن احمد (۱۷
ربیع الثانی ۴۶۲-۲۲
ذیحجه ۵۵۰ق/۲ فوریه ۱۰۷۰-۱۶ ژانویه ۱۱۶۵م)، مقری و
محدث شهرزوری ساکن بغداد.
وی در
بغداد به فراگیری
قرائت و حدیث پرداخت و از استادانی چون
ابن سوار ،
عبدالسید بن عتاب ،
رزق‌الله بن عبدالوهاب تمیمی ،
ثابت بن بندار و
ابوسعید احمد اکفان ی قرائت آموخت.
سفری نیز به
دمشق نمود و در آن‌جا نزد گروهی از مشایخ قرائت، همچون
علی بن فرح دینوری ،
ابوالخطاب علی بن جراح و
حسین بن علی رهاوی دانش آموخت.
ابوالکرم که قرائات دهگانه را از طرق بسیار در روایت خود داشت، پس از درگذشت
سبط خیاط به عنوان برجسته‌ترین شیخ قرائت در
عراق شناخته شد.
در زمره شاگردانی که نزد وی به فراگیری قرائت پرداختند،
عمر بن بکرون ،
محمد بن محمد بن کیال حلی ،
یحیی بن حسین اوانی ،
علی بن احمد دباس و
عبدالعزیز بن ناقد را می‌توان برشمرد.
ابوالکرم در زمینه حدیث هم از سعه روایت برخوردار بود
و از کسانی چون
ابوالفضل ابن خیرون ،
طٍراد زینبی و
اسماعیل بن مسعده اسماعیلی استماع حدیث کرد و از افرادی مثل
ابن نقور ،
ابن هزار مرد صریفینی ، عبدالصمد بن مأمون و ابوالحسین ابن مهتدی اجازه روایت گرفت
درباره استماع او از ابومحمد سراج.
در شمار آنانی که از او حدیث آموخته و استماع کرده‌اند،
ابوسعد سمعانی ،
ابوالمظفر خزاعی ،
ابوالمعالی هیتی و
خطیب طوسی را می‌توان نام برد
برای دیگر شاگردان وی
در شایان ذکر است که نام ابوالکرم گاه به عنوان حلقه‌ای در سلسله روایی آثار پیشینیان، چون
ابن ابی‌الدنیا و
مفضل جندی و
ابوسحاق شیرازی به چشم می‌خورد.
ابوالکرم در بغداد درگذشت و پس از آن‌که
ابوالحسن ابن خل فقیه ۲ بار بر پیکر وی
نماز گزارد، او را در باب حرب نزدیک مقبره
خطیب بغدادی دفن کردند.
ابوالکرم کتابی با عنوان المصباح الزاهر فی القراءات العشر البواهر، به رشته تحریر آورده است که ابن حزری در کتاب خود النشر آن را یکی از منابع اساسی خود قرار داده و در جای‌جای کتاب با ذکر نام مؤلف یا نام کتاب از آن سود جسته است
نسخه‌های خطی متعددی از این کتاب در
کتابخانه‌های بودلیان در بریتانیا، آصفیه هند، کوپریلی، نور عثمانیه، خراجی اوغلی و
لاله
لی در ترکیه یافت می‌شود.
حاجی خلیفه
و به تبع او برخی دیگر علاوه بر این اثر، کتابی با نام الذخائر به ابوالکرم منتسب کرده‌اند که ظاهراً ناشی از خلط وی با عالم معاصرش مجلی بن جمیع مخزومی است که اثری با عنوان الذخائر داشته است.
ضمناً در فهرست
کتابخانه نور عثمانیه، نسخه خطی اثری از ابوالکرم با عنوان المفردات فی القراءات السبع معرفی شده که انتساب آن به وی جای تأمل دارد.
(۱) ابن جزری، محمد، غایه النهایه، به کوشش گ برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۱ق/۱۹۳۲م.
(۲) ابن جزری، محمد، النشرفی القراءات العشر، به کوشش علی محمد ضیاع، قاهره،
کتابخانه مصطفی محمد.
(۳) ابن ایبک، احمد، المستفاد من تاریخ بغداد حیدرآباد دکن، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م.
(۴) ابن صابونی، محمد بن علی، تکمله اکمال الاکمال، به کوشش مصطفی جواد، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
(۵) ابن فوطی، عبدالرزاق بن احمد، تلخیص مجمع الآداب، به کوشش مصطفی جواد، دمشق، ۱۹۶۲م.
(۶) ابن مستوفی، مبارک بن احمد، تاریخ اربل، به کوشش سامی صقار، بغداد، ۱۹۸۰م.
(۷) برزالی، قاسم بن محمد، مشیخه قاضی القضاه ابن جماعه، به کوشش موفق بن عبدالله، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.
(۸) حاجی خلیفه، کشف الظنون.
(۹) ذهبی، محمد بن احمد، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
(۱۰) ذهبی، محمد بن احمد، معرفه القراء الکبار، به کوشش محمد سید جادالحق، قاهره، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
(۱۱) سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.
(۱۲) الفهرس الشامل، علوم قرآنی (قرائات)، عمان، ۱۹۸۷م.
(۱۳) وادی آشی، محمد بن جابر، برنامج، به کوشش محمد محفوظ، بیروت، ۱۹۸۲م.
(۱۴) یاقوت، ادبا.
(۱۵) یاقوت، بلدان.
(۱۶) GAL، S pretai، درجه،
مرگ wissensnhaft DER koranlesung، اسلامی، لایپزیک، ۱۹۳۴، جلد VI.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالکرم شهرروزی»،ج۶، ص۲۵۱۲.
