ابوالمعالی خیرالدین بن رحمت‌الله لاهوری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوالْمَعالی لاهوری، خیرالدین بن رحمت‌الله (۹۶۰ـ۱۰۲۴ق/۱۵۵۳ـ۱۶۱۵م)، عارف طریقه قادریه و مؤلف آثار فارسی در
هند و
پاکستان است.
نیاکان او که از سادات
کرمان بودند، در اوایل قرن ۱۰ق/۱۶م، به پنجاب رفتند و در آن‌جا ساکن شدند.
ابوالمعالی در شیرگره (پنجاب) زاده شد.
عموی او
شیخ داوود کرمانی از عارفان نامدار
طریقه قادریه بود.
ابوالمعالی
داماد و مرید شیخ داوود بود و پس از وفات وی جانشین او شد.
در ۱۰۱۱ق که ابوالمعالی به لاهور رفت، شمار بسیاری به حلقه مریدان او درآمدند.
دانشمندان و بزرگانی همچون
عبدالحق محدث دهلوی ،
عبدالقادر بداونی و
ملک‌الشعراء فیضی ، ابوالمعالی را بزرگ و محترم می‌داشتند و میان او و آنان مکاتبات دوستانه برقرار بود
عبدالحق دهلوی برای دیدار او از دهلی به لاهور شتافت و به اشاره همو شرح
مشکوة المصابیح را به پایان برد.
ابوالمعالی در ۱۰۲۴ق در لاهور وفات یافت.
آرامگاه او در لاهور زیارتگاه مردم است.
۱. تحفة القادریة، در مناقب و کرامات شیخ
عبدالقادر گیلانی ، در ۱۳۱۰ق در
سیالکوت (پاکستان) به چاپ رسیده و به اردو نیز ترجمه و طبع شده است.
مؤلف، گزیده‌ای نیز از آن به نام فواید غریب فراهم کرده بود.
۲. حلیة سیدعالم - صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- که غلام سرور از آن به عنوان یکی از آثار عمده ابوالمعالی نام برده است.
۳. زعفران زار، مجموعه‌ای است در ۴ «چمن»، در نقل روایات مربوط به
اخلاق و اقوال و مطایبات
رسول اکرم - صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم-.
ترجمه اردوی آن در لاهور چاپ شده است.
۴. شوقیه، در بیان کیفیت مناجات و احوالِ شوق و بی‌قراری صوفیانه، نسخه‌های خطی آن در گنجینه شیرانی، دانشگاه پنجاب لاهور و دیوان هند لندن موجود است
۵. گلدسته باغ ارم، در نصایح و نکاتی از رسول اکرم- صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم-و اولیاءالله و حکما، در ۴ «طراز».
ترجمه اردوی آن در لاهور چاپ شده است.
۶. مونس جان، مجموعه رسایل و حکایات و لطیفه‌های پندآمیز و شرح حال برخی از شعرای پارسی‌گوی. ترجمه اردوی آن نیز در لاهور چاپ شده است.
۷. هشت محفل، ملفوظات ابوالمعالی است در نصایح و ارشادات سلوک که پسر او سیدمحمد‌باقر گردآورده است. متن این کتاب با ترجمه اردو به کوشش ظهورالدین احمد، در ۱۴۰۰ق در لاهور چاپ شده است.
ابوالمعالی شعر نیز می‌سروده و در شاعری «غربتی» تخلّص داشته است. نسخه‌هایی از دیوان او در گنجینه آذر دانشگاه پنجاب لاهور موجود است.
(۱) اختر راهی، ترجمه‌های متون به زبانهای پاکستانی، اسلام‌آباد، ۱۳۶۵ش.
(۲) عبدالقادر بدوانی، منتخب التواریخ، به کوشش مولوی احمد علی، کلکته، ۱۸۶۹م.
(۳) محمد بشیر حسین، فهرست مخطوطات شیرانی، لاهور، ۱۹۶۹م.
(۴) عبدالخلق دهلوی، المکاتیب و الرسائل الی ارباب الکمال و الفضائل، دهلی، ۱۳۳۲ق.
(۵) احمد ظهورالدین، پاکستان میر فارسی ادب، لاهور، ۱۹۷۴م.
(۶) خضر عباسی نوشاهی، فهرست نسخه‌های خطی فارسی کتابخانه دانشگاه پنجاب لاهور، اسلام‌آباد، ۱۳۶۵ش.
(۷) غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، لکهنو، ۱۸۷۳م.
(۸) محمد صادق کشمیری همدانی، طبقات شاهجهانی، به کوشش محمد اسلم خان، دهلی، ۱۹۹۳م.
(۹) منزوی، خطی مشترک.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «»، شماره۲۵۶۰.
