ابوالعباس قاسم بن قاسم سیاری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَبوالْعَبّاسِ سیّاری، قاسم بن قاسم (۲۶۲ ـ ۳۴۲ق/ ۸۷۶ ـ ۹۵۳ م)، عارف، فقیه و محدث بزرگ
مرو .
وی نواده دختری
ابوالحسن احمد بن سیار ، فقیه و محدث معروف بود و به سبب همین انتساب به سیاری اشتهار یافت.
خاندان وی اهل علم و ریاست بودند.
وی پس از درگذشت پدر،
مال فراوان به
ارث برد و بر اساس روایات، دارایی خود را داد و به جای آن، دو تار موی
پیامبر اکرم صلیاللهعلیهواله را گرفت و از برکت آن توفیق
توبه یافت.
وی از مریدان
ابوبکر واسطی بوده واغلب اقوال واسطی از طریق او نقل شده است.
از او نقل کردهاند که گفته است: «اگر واسطی را ملاقات نکرده بودم،
مجوسی از دنیا میرفتم»
و نیز گفتهاند که اونخستین کسی بود که برای مرویان در باب حقیقت احوال سخن گفت.
وی همچنین در مجالس محدثان بزرگ حاضر میشد و استماع
حدیث میکرد
و کسانی نیز از او حدیث روایت کرده اند.
بسیاری از اقوال و روایات مربوط به او از طریق خواهرزاده اش
عبدالواحد بن علی سیاری نقل شده است.
وفات او را بعضی در ۳۴۲ ق دانسته
و برخی در ۳۴۴ ق نوشته اند.
آرامگاه وی، به نوشته
سمعانی در مرو و جنب مزار جدش ـ
احمد بن سیار ـ در مقبره
سورکران بوده و مورد احترام مردم قرار داشته است، چنانکه برای حاجت خواستن به آنجا میرفته اند.
طریقه سیّاریه که منسوب به او بوده، تا اواخر سده ۵ ق در مرو و نسا استمرار داشته و
هجویری از آن یاد کرده است.
اساس طریقت او بر حفظ مبانی
شریعت بود
و او خود در
زهد و
ریاضت و وارستگی مقام بلندی داشت.
ابوالعباس سیاری را باید از اصحاب صحو، به شمار آورد و در باب
کرامت نیز چون شیخ خود ـ واسطی ـ بر آن بود که تنها در حال صحو و تمکین کرامت ظاهر میشود، چرا که تلوین وسکر در ابتدای حال است و اولیای خدا که صاحب کرامتند به حد کمال رسیده و تلوین در ایشان به تمکین بدل گشته است.
گفتهاند که وی جبری مذهب بوده است
و به گفته
عطار از این جهت در زحمت افتاد.
بعضی از اقوال او نیز حاکی از اینگونه افکار است، چنانکه گفته است: «چگونه راه توان برد به ترک
گناه ؟ و آن بر لوح محفوظ بر نبشته بود».
هجویری گوید: «وی را کلام عالی است و تصانیف ستوده»
و به گفته سمعانی وی کتابی در
توحید تألیف کرده بود،
اما از تصانیف او نه نامی ذکر شده و نه اثری بر جای مانده است، تنها برخی از اقوال او بهطور پراکنده در کتابهای تاریخ و تذکره نقل شده است.
(۱) ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب، بیروت، دار صادر.
(۲) ابن تغری بردی، النجوم؛
(۳) ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۷ ق.
(۴) ابن ماکولا، علی بن هبه الله، الاکمال، به کوشش عبدالرحمن بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۵ ق/ ۱۹۸۴ م.
(۵) ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، حلیه الاولیاء، قاهره، ۱۳۵۷ق/ ۱۹۳۸ م.
(۶) انصاری هروی، خواجه عبدالله، طبقات الصوفیه، به کوشش عبدالحی حبیبی و حسین آهی، تهران، ۱۳۶۲ ش.
(۷) جامی، عبدالرحمن بن احمد، نفحات الانس، به کوشش مهدی توحیدی پور، تهران، ۱۳۳۶ ش.
(۸) سلمی، محمد بن حسین، طبقات الصوفیه، به کوشش یوهانس پدرسن، لیدن، ۱۹۶۰ م.
(۹) سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۶ق/ ۱۹۷۶ م.
(۱۰) عطار نیشابوری، فریدالدین، تدکرة الاولیاء، به کوشش محمد استعلامی، تهران، ۱۳۶۶ ش.
(۱۱) قشیری، عبدالکریم بن هوازن، الرساله القشیریه، قاهره، ۱۳۵۹ق/ ۱۹۴۰ م.
(۱۲) هجویری، علی بن عثمان، کشف المحجوب، به کوشش والنتین ژوکوفسکی، لنینگراد، ۱۹۲۶ م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالعباس سیاری»، ج۵، شماره۲۳۱۴.