• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علی بن ابراهیم تجانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوالحسن علی بن ابراهیم تجانی از افراد مشهور خاندان تجانی و فقیه و ادیب و کاتب و از شعرای خوش قریحه بود.


او در ۶۳۵ در تونس به دنیا آمد.
[۱] ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۵، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
[۲] محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
[۳] محمد نیفر، عنوان الاریب عمّا نشأ بالبلاد التّونسیّة من عالم اریب، ج۱، ص۳۰۳، تذلیل و استدراک علی نیفر، بیروت ۱۹۹۶.


دروس مقدماتی را نزد نیای مادری‌اش، قاضی ابوالقاسم جُمَحی و پدرش، ابراهیم تجانی، فراگرفت
[۴] ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۲ـ۱۶۳، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
[۵] محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
همچنین نزد استادانی چون ابن ابّار و حازم قَرطاجِنی و ابن غماز و ابوعبداللّه سوسی تلمذ کرد.
[۶] محمدبن محمد مراکشی، الذیل و التکملة لکتابی الموصول و الصّلة، سفر اول، قسم ۱، ص ۴۱۳، چاپ محمدبن شریفه، بیروت: دارالثقافه، (بی‌تا).
[۷] محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.


او فقیه و ادیب و کاتب و از شعرای خوش قریحه بود و در سرودن اشعار، سریع البدیهه و حاضرجواب و شوخ طبع بود.
[۸] ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۲، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
[۹] محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹ ـ۶۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
[۱۰] ابن رشید، مل ء العیبة بما جمع بطول الغیبة فی الوجهة الوجیهة الی الحرمین مکة و طیبة، ج۲، ص۱۹۹، چاپ محمدحبیب بن خوجه، تونس ۱۹۸۲.

ابوالحسن علی تجانی پس از مرگ استادش ابن غماز قاضی و محدّث تونسی در ۶۹۳، اخبار و آثار وی را در کتابی به نام تسلیة القلب الحزین فی مراثی قاضی قضاة المسلمین گردآورد.
[۱۱] محمد بن محمد مراکشی، الذیل و التکملة لکتابی الموصول و الصّلة، سفر اول، قسم ۱، ص ۴۱۲ـ۴۱۳، چاپ محمد بن شریفه، بیروت: دارالثقافه، (بی‌تا).
[۱۲] محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۴۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
[۱۳] محمد محفوظ، تراجم المؤلفین التونسیین، ج۱، ص۲۱۵، بیروت ۱۹۸۲ـ۱۹۸۶.
برخی مورخان، کتاب علامة الکرامة فی کرامة العلامة را اشتباهاً به وی نسبت داده‌اند.
[۱۴] محمد محفوظ، تراجم المؤلفین التونسیین، ج۱، ص۲۱۶، بیروت ۱۹۸۲ـ۱۹۸۶.


عَبدَری، نویسنده سفرنامه‌ای معروف به رحلة العَبدری، ابوالحسن تجانی را بسیار ستوده و اشعاری از وی نقل کرده و تأکید کرده است که بیشتر اعضای خاندان تجانی ادیب و شاعر و دانشمندند و نیز بیشتر آنان، چه زن چه مرد، قریحه شعری دارند.
[۱۵] محمدبن محمد عبدری، رحلة العبدری المسماة الرحلة المغربیة، ج۱، ص۲۵۷ـ۲۶۳، چاپ محمد فاسی، رباط ۱۹۶۸.

ابوالحسن تجانی دوازدهمین معلم از خاندان تجانی بود که به تعلیم در مسجد تونس پرداخت.
[۱۶] محمد بن محمد عبدری، رحلة العبدری المسماة الرحلة المغربیة، ج۱، ص۲۵۷، چاپ محمد فاسی، رباط ۱۹۶۸.


او در ۶۸۴ عازم حج شد و مدتی ناخواسته در طرابلس اقامت گزید و بعد از انجام مناسک حج به تونس بازگشت و به تدریس مشغول شد و در صرف و نحو عربی سرآمد شد.
[۱۷] عبداللّه بن محمد تجانی، رحلة التّجانی، ج۱، ص۲۵۸، چاپ حسن حسنی عبدالوهاب، تونس ۱۳۷۷/ ۱۹۵۸.
[۱۸] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النّحاة، ج۲، ص۱۴۱، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.    
[۱۹] محمد نیفر، عنوان الاریب عمّا نشأ بالبلاد التّونسیّة من عالم اریب، ج۱، ص۳۰۳ـ۳۰۴، تذلیل و استدراک علی نیفر، بیروت ۱۹۹۶.


تجانی شاگردان بسیاری تربیت کرد که مشهور‌ترین آن‌ها محمد بن جابر وادی آشی مؤلف برنامج المحمدبن جابر وادی آشی و ابومحمد عبداللّه تجانی نویسنده سفرنامه معروف رحله و عبدالواحد محمد بن طواح مؤلف سبک المَقال لفک العقال بودند.
[۲۰] ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۲، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
[۲۱] محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹ـ۶۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
[۲۲] محمد محفوظ، تراجم المؤلفین التونسیین، ج۱، ص۲۱۴، بیروت ۱۹۸۲ـ۱۹۸۶.


ابوالحسن تجانی در ۷۱۳ و به روایتی در پانزدهم صفر وفات یافت.
[۲۳] ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۵، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
[۲۴] محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۶۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.


۱. ↑ ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۵، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
۲. ↑ محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
۳. ↑ محمد نیفر، عنوان الاریب عمّا نشأ بالبلاد التّونسیّة من عالم اریب، ج۱، ص۳۰۳، تذلیل و استدراک علی نیفر، بیروت ۱۹۹۶.
۴. ↑ ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۲ـ۱۶۳، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
۵. ↑ محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
۶. ↑ محمدبن محمد مراکشی، الذیل و التکملة لکتابی الموصول و الصّلة، سفر اول، قسم ۱، ص ۴۱۳، چاپ محمدبن شریفه، بیروت: دارالثقافه، (بی‌تا).
۷. ↑ محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
۸. ↑ ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۲، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
۹. ↑ محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹ ـ۶۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
۱۰. ↑ ابن رشید، مل ء العیبة بما جمع بطول الغیبة فی الوجهة الوجیهة الی الحرمین مکة و طیبة، ج۲، ص۱۹۹، چاپ محمدحبیب بن خوجه، تونس ۱۹۸۲.
۱۱. ↑ محمد بن محمد مراکشی، الذیل و التکملة لکتابی الموصول و الصّلة، سفر اول، قسم ۱، ص ۴۱۲ـ۴۱۳، چاپ محمد بن شریفه، بیروت: دارالثقافه، (بی‌تا).
۱۲. ↑ محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۴۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
۱۳. ↑ محمد محفوظ، تراجم المؤلفین التونسیین، ج۱، ص۲۱۵، بیروت ۱۹۸۲ـ۱۹۸۶.
۱۴. ↑ محمد محفوظ، تراجم المؤلفین التونسیین، ج۱، ص۲۱۶، بیروت ۱۹۸۲ـ۱۹۸۶.
۱۵. ↑ محمدبن محمد عبدری، رحلة العبدری المسماة الرحلة المغربیة، ج۱، ص۲۵۷ـ۲۶۳، چاپ محمد فاسی، رباط ۱۹۶۸.
۱۶. ↑ محمد بن محمد عبدری، رحلة العبدری المسماة الرحلة المغربیة، ج۱، ص۲۵۷، چاپ محمد فاسی، رباط ۱۹۶۸.
۱۷. ↑ عبداللّه بن محمد تجانی، رحلة التّجانی، ج۱، ص۲۵۸، چاپ حسن حسنی عبدالوهاب، تونس ۱۳۷۷/ ۱۹۵۸.
۱۸. ↑ عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النّحاة، ج۲، ص۱۴۱، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.    
۱۹. ↑ محمد نیفر، عنوان الاریب عمّا نشأ بالبلاد التّونسیّة من عالم اریب، ج۱، ص۳۰۳ـ۳۰۴، تذلیل و استدراک علی نیفر، بیروت ۱۹۹۶.
۲۰. ↑ ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۲، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
۲۱. ↑ محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۵۹ـ۶۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.
۲۲. ↑ محمد محفوظ، تراجم المؤلفین التونسیین، ج۱، ص۲۱۴، بیروت ۱۹۸۲ـ۱۹۸۶.
۲۳. ↑ ابن طواح، سبک المقال لفکّ العقال، ج۱، ص۱۶۵، چاپ محمدمسعود جبران، بیروت ۱۹۹۵.
۲۴. ↑ محمد بن جابر وادی آشی، برنامج الوادی آشی، ج۱، ص۶۰، چاپ محمد محفوظ، بیروت ۱۹۸۲.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خاندان تجانی»، شماره۳۲۸۰.    


رده‌های این صفحه : تراجم | خاندان تجانی | درگذشتگان سده 8 (قمری) | علمای اهل سنت | علمای قرن هفتم | فقهای مالکی | نسب شناسی
جعبه ابزار